„Dlaczego nie mogę zajść w ciążę?” To pytanie niestety coraz częściej pojawia się w gabinetach ginekologicznych. O niepłodności mówi się, gdy nie dochodzi do zapłodnienia po roku starań o dziecko. Problem ten dotyka już co piątej pary, a jego przyczyn jest bardzo wiele. Należą do nich m.in. zaburzenia hormonalne oraz nieprawidłowości natury autoimmunizacyjnej (np. nadaktywny układ immunologiczny traktujący plemniki jak wroga, o czym pisaliśmy już na naszym blogu). Zaskakujący może być jednak fakt, że przyczynę kłopotów z zajściem w ciążę może stanowić także spożywanie glutenu przez osoby chorujące na celiakię. Co więcej, u części chorych to właśnie problemy z płodnością są pierwszym objawem tego schorzenia. Gdy winny jest gluten….
Czym jest celiakia
Celiakia (choroba trzewna) to trwała nietolerancja glutenu występująca u osób z predyspozycją genetyczną. Spożywanie przez nie glutenu prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita, a w efekcie do zaburzeń wchłaniania składników odżywczych oraz istotnych niedoborów pokarmowych. W swojej klasycznej postaci klinicznej celiakia objawia się występowaniem dolegliwości ze strony układu pokarmowego, np. biegunek tłuszczowych, wzdęć, zaparć czy przewlekłych bólów brzucha. Symptomy te zazwyczaj pojawiają się u dzieci. U dorosłych częściej występują objawy atypowe, które nie od razu kojarzą się z chorobą trzewną i mogą dotyczyć wielu różnych układów. Symptomy te wynikają m.in. z zaburzonego wchłaniania składników odżywczych.
Gdy gluten utrudnia zostanie rodzicem
Nieleczona celiakia może skutkować wystąpieniem problemów z płodnością zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. U obu płci może dojść do opóźnienia dojrzewania płciowego, co wraz z przedwczesną menopauzą prowadzi u kobiet do skrócenia okresu płodności. U mężczyzn zaś mogą pojawić się zaburzenia morfologii i ruchliwości plemników, a także oligospermia, czyli zbyt mała liczba plemników w nasieniu. Celiakia wiąże się również ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia komplikacji w przebiegu ciąży. Choroba trzewna może prowadzić do powstawania nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu łożyska, co skutkuje zwiększonym ryzykiem poronienia, porodu przedwczesnego lub niskiej masy urodzeniowej dziecka. Istotny w kontekście planowania ciąży jest także fakt, że celiakia często stanowi przyczynę niedoboru takich składników pokarmowych jak kwas foliowy.
Ten stan można leczyć
Wprowadzenie diety bezglutenowej u osób, u których przyczynę problemów z płodnością stanowi właśnie nieleczona lub niewykryta celiakia, w stosunkowo krótkim czasie prowadzi do sukcesu rozrodczego. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn dochodzi do poprawy płodności, maleje także ryzyko poronienia oraz przyjścia na świat dziecka o niskiej masie urodzeniowej. Warto zaznaczyć, że według szacunków amerykańskich naukowców, aż 85% poronień u kobiet chorych na celiakię dotyczy tych, które nie zastosowały leczenia żywieniowego (czyli ścisłej diety bezglutenowej).
Jeżeli więc wykluczono u Was najczęstsze przyczyny niepłodności, warto wykonać badania diagnostyczne w kierunku celiakii, gdyż czasami to właśnie problemy z płodnością stanowią jej pierwszy objaw! Należy przy tym pamiętać, że aby prawidłowo zdiagnozować chorobę, pacjent nie może wykluczyć glutenu z diety przed rozpoczęciem oraz w trakcie trwania diagnostyki!
Jeżeli okaże się, że to właśnie choroba trzewna wpłynęła na zaburzenia rozrodcze, należy wykonać badania w kierunku niedoborów pokarmowych oraz rozpocząć bezwzględną dietę bezglutenową i ewentualną suplementację. Leczona celiakia nie przekreśla naszych marzeń o rodzicielstwie. Jakość nasienia mężczyzn ulega poprawie, a kobiety będące pod opieką lekarza mogą urodzić zdrowe dzieci!
Opracowano na podstawie:
- Moleskia S.M., Lindenmeyerb C.C., Veloski J.J. i wsp., Increased rates of pregnancy complications in women with celiac disease, Annals of Gastroenterology, 2015; 28: 236–240.
- Freeman H.J., Reproductive changes associated with celiac disease, World Journal of Gastroenterology 2010; 16 (46): 5810–5814.