Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, łac. Ulcerative colitis, UC) to choroba przewlekła należąca do grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit (ang. inflammatory bowel diseases, IBD). WZJG jest rozlanym nieswoistym procesem zapalnym błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w części przypadków do powstania owrzodzeń. Choroba przebiega najczęściej w postaci ostrych rzutów przedzielonych okresami remisji (brak objawów).
WZJG to najczęstsza w Europie choroba zapalna jelit. W krajach europejskich zachorowalność na WZJG określa się na około 10 przypadków na 100 tysięcy rocznie. Szczyt zachorowalności przypada na wiek 20–40 lat. Choroba może dotyczyć również dzieci. Im młodszy wiek zachorowania, tym rokowania są gorsze, a przebieg choroby cięższy.
Przyczyna występowania wciąż nie została do końca poznana. W powstawaniu choroby uczestniczą czynniki środowiskowe (zaburzenia mikrobioty jelitowej), immunologiczne i genetyczne.
Choroba zwykle pojawia się nagle. Dominującym, a zarazem zwykle pierwszym objawem jest biegunka, często krwista. W aktywnym zapaleniu całej okrężnicy stolec może być oddawany nawet 20 razy na dobę. WZJG przebiega najczęściej w postaci ostrych rzutów trwających nawet do kilku miesięcy, przedzielonych okresami pełnej remisji.
Objawy kliniczne obejmują: bóle brzucha, długotrwałe biegunki i/lub zaparcia (czasem występują naprzemiennie), wzmożone parcie na mocz i stolec, osłabienie, utratę wagi, aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej.
Diagnostyka WZJG jest procesem złożonym i wieloetapowym. Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii rozpoznanie WZJG opiera na analizie objawów klinicznych w połączeniu z kolonoskopią, podczas której pobierane są wycinki do oceny histopatologicznej, oraz wynikami badań laboratoryjnych. Należy również wykluczyć przyczynę infekcyjną biegunek.
Wśród badań laboratoryjnych mających znaczenie w diagnostyce WZJG wymienia się badanie w kierunku autoprzeciwciał.
W diagnostyce i różnicowaniu przewlekłych chorób zapalnych jelit pomocna jest ocena przeciwciał przeciwko:
W diagnostyce serologicznej wrzodziejącego zapalenia jelita grubego wykorzystuje się badania na obecność przeciwciał przeciw cytoplazmie granulocytów obojętnochłonnych typu okołojądrowego (pANCA) (występują u 60–80% pacjentów) i przeciwko komórkom kubkowym jelita (GAb) (występują u około 30% pacjentów). Przeciwciała GAb nie występują w chorobie Leśniowskiego-Crohna.
| Autoprzeciwciała | Rodzaj badania |
|---|---|
| przeciwko komórkom kubkowym jelita (GAb) | specjalistyczne |
| typu pANCA | specjalistyczne |
Opracowano na podstawie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.17.