Autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka (ang. autoimmune metaplastic atrophic gastritis, AMAG) jest schorzeniem, w którym dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej żołądka, co skutkuje utrudnieniem wchłaniania żelaza oraz witaminy B12. AMAG prowadzi także do ograniczonej produkcji pepsyny, kwasu solnego oraz czynnika wewnętrznego. Większość pacjentów pozostaje bezobjawowa przez długi czas. Objawy pojawiają się, gdy rozwija się choroba Addisona-Biermera (niedokrwistość megaloblastyczna).
Częstość występowania AMAG jest trudna do ustalenia ze względu na zwykle bezobjawowy przebieg kliniczny. Szacuje się, że może ona występować u 2–20% osób, zwykle powyżej 50. roku życia.
Przyczyna występowania AMAG nie została wystarczająco poznana. Wśród czynników przyczyniających się do rozwoju choroby wymienia się: genetyczne (grupa krwi A, antygeny HLA-B8 i DR-3) i immunologiczne (obecność autoprzeciwciał skierowanych przeciwko komórkom okładzinowym żołądka). Przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu (ang. intrinsic factor, IF) są odpowiedzialne za niedobór witaminy B12.
Proces zapalny trwa wiele lat i prowadzi do zaniku błony śluzowej żołądka. Objawy wynikają zazwyczaj z niedokrwistości: bladość, zmęczenie, zawroty głowy i tachykardia. Niedobór witaminy B12 utrudnia syntezę DNA, co powoduje powstawanie megaloblastów w szpiku kostnym i nabłonku przewodu pokarmowego. Wiąże się to ze złym wchłanianiem i biegunką z utratą wagi, anoreksją, zapaleniem języka, żółtaczką i dolegliwościami neurologicznymi.
Rozpoznanie odbywa się na podstawie analizy wyników badań obrazowych oraz wyników badań laboratoryjnych. Pomocnym narzędziem w diagnostyce AMAG jest badanie autoprzeciwciał. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się: obniżony poziom witaminy B12 oraz obecność przeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu (anty-IF) lub komórkom okładzinowym żołądka (PCA).
Autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka przebiega z krążącymi we krwi pacjenta autoprzeciwciałami przeciwko komórkom okładzinowym żołądka (PCA) i przeciwko czynnikowi wewnętrznemu (anty-IF). Przeciwciała PCA występują u niemalże 100% pacjentów z autoimmunologicznym metaplastycznym zapaleniem błony śluzowej żołądka.
| Autoprzeciwciała | Rodzaj badania |
|---|---|
| przeciwko komórkom okładzinowym żołądka (PCA) | specjalistyczne |
| przeciwko czynnikowi wewnętrznemu (anty-IF) | specjalistyczne |