Nieleczona celiakia może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak osteoporoza, zaburzenia płodności, anemia czy nowotwory układu pokarmowego. Dlatego bardzo ważne jest wczesne zdiagnozowanie choroby i ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej – jedynej formy terapii celiakii. Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania na temat diety bezglutenowej.
1. Czy dietę bezglutenową można przerwać po ustąpieniu dokuczliwych objawów związanych z celiakią?
NIE. Dieta bezglutenowa musi być przestrzegana do końca życia. Wprowadzenie nawet niewielkich ilości glutenu może spowodować nawrót choroby i ponowne wystąpienie objawów.
2. Czy wskazane jest profilaktyczne stosowanie diety bezglutenowej w chorobach o znanym związku z celiakią?
NIE. Wskazaniem do stosowania diety bezglutenowej jest rozpoznanie celiakii, a nie jej podejrzenie. Dotyczy to również grup ryzyka. Do osób z grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na celiakię należą krewni pierwszego stopnia pacjentów z celiakią oraz osoby chore np. na zespół Downa, cukrzycę typu I, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, autoimmunologiczne zapalenie wątroby, zespół Sjögrena czy łysienie plackowate.
3. Czy produkty bezglutenowe powinny być specjalnie oznaczone?
TAK. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1 stycznia 2012 roku artykuł bezglutenowy powinien być oznaczony słownie jako „(produkt) bezglutenowy”. Są to artykuły naturalnie niezawierające glutenu lub też pierwotnie zawierające gluten, ale pozbawione go w wyniku obróbki przemysłowej. Za bezglutenowe uznaje się również produkty przetworzone, w których zawartość glutenu nie przekracza 20 ppm (20 mg/1 kg) i można je oznaczać międzynarodowym symbolem „Przekreślonego Kłosa”. Przestrzeganie diety bezglutenowej wiąże się z koniecznością uważnego czytania etykiet i sprawdzania składu artykułów spożywczych.
4. Czy osoba chora na celiakię może spożywać śladowe ilości glutenu?
NIE. Osoba chora nie może go spożywać nawet w śladowych ilościach. Ważna jest świadomość pacjenta na temat ukrytych źródeł glutenu. Występuje on w wielu produktach niezbożowych (wędliny, jogurty, dania gotowe, herbaty typu earl grey, przyprawy) jako zagęszczacz lub nośnik aromatu.
5. Czy na diecie bezglutenowej można spożywać alkohol?
TAK. Osoba chora na celiakię może spożywać alkohol, ale pod warunkiem że jest on wolny od glutenu. Piwo i whisky zawierają gluten, w sprzedaży znajdują się jednak piwa bezglutenowe. W przypadku wódki bezpieczna jest ta z ziemniaków.
6. Czy dieta bezglutenowa powoduje niedobory składników odżywczych?
NIE. Należy jednak pamiętać, że dieta bezglutenowa powinna być odpowiednio zbilansowana pod względem jakościowym i ilościowym, z uwzględnieniem wieku, płci, aktywności fizycznej i współistniejących chorób pacjenta. Będąc na takiej diecie, należy zwrócić uwagę na odpowiednie spożycie błonnika. Warto wówczas włączyć do jadłospisu kasze i inne dozwolone produkty, które zawierają błonnik, np. quinoę, amarantus.
7. Czy chorzy na celiakię mogą jeść produkty zawierające owies?
NIE. Konieczność eliminacji owsa jest kontrowersyjna. Zgodnie ze stanowiskiem Canadian Celiac Association spożywanie umiarkowanej ilości owsa, który nie jest zanieczyszczony i spełnia rygorystyczne kryteria dla produktów bezglutenowych, jest bezpieczne. Niestety w Polsce istnieje duże ryzyko zanieczyszczenia tego zboża w procesie przetwórczym. Trudności w tym zakresie sprawiają, że zaleca się wyeliminowanie owsa z diety osób chorych na celiakię.
Opracowano na podstawie: Szajewska H. i wsp., Celiakia. Pytania i odpowiedzi, Pediatria 2012; 2.