Nadmierna aktywacja układu immunologicznego może prowadzić do rozwoju chorób autoimmunizacyjnych. Schorzenia z tej grupy charakteryzują się tym, że komórki odpornościowe pacjenta wskutek pomyłki zaczynają atakować i zwalczać własne komórki różnych organów. Do pobudzenia układu odpornościowego przyczynia się wiele czynników, m.in. infekcje wirusowe. Pojawia się coraz więcej dowodów na to, że COVID-19 może powodować rozwój zjawisk autoimmunizacyjnych, co stanowi poważne powikłanie infekcji wirusem SARS-CoV-2.
Wirusy a proces autoimmunologiczny
Uważa się, że infekcje wirusowe to jeden z najważniejszych czynników środowiskowych, które wpływają na rozwój chorób autoimmunizacyjnych. Do grupy tych chorób zalicza się m.in. toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół Sjögrena, układowe zapalenie naczyń czy celiakię. Za infekcje, wskutek których może dojść do zjawisk autoimmunizacyjnych, odpowiadają takie wirusy jak wirus Epsteina-Barr, HIV, wirusy zapalenia wątroby typu C oraz B, wirus chikungunya, parwowirus B19 i wirus opryszczki ludzkiej.
Niestety wciąż w pełni nie poznano mechanizmu, który odpowiada za rozwój powikłań w postaci zaburzeń autoimmunizacyjnych na skutek przebytej infekcji wirusowej.
Czy COVID-19 prowadzi do rozwoju chorób autoimmunizacyjnych
Udowodniono, że niektóre z białek wirusa SARS-CoV-2 są częściowo zbudowane podobnie do białek ludzkich. Przeciwciała, które powstają w organizmie człowieka po infekcji koronawirusem, mogą więc wskutek pomyłki zaatakować komórki własne o zbliżonej budowie. W taki sposób może dochodzić do produkcji autoprzeciwciał i rozwoju chorób autoimmunizacyjnych.
Do procesu autoimmunizacji może prowadzić także występująca u niektórych chorych na COVID-19 tzw. burza cytokinowa. Nasilone wytwarzanie cytokin, czyli białek zapalnych, ma pomóc w zwalczaniu wirusa, jednak niekiedy powoduje zaburzenia właściwej odpowiedzi ze strony układu odpornościowego i utratę tolerancji na własne antygeny. Istnieje coraz więcej doniesień na temat wzbudzenia produkcji autoprzeciwciał u osób, które przebyły zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Najczęściej wykrywano przeciwciała ANA, ANCA oraz ASCA.
Wśród chorób o podłożu autoimmunizacyjnym, które mogą być następstwem przebycia COVID-19, wymienia się małopłytkowość immunologiczną, chorobę Gravesa-Basedowa, stwardnienie rozsiane, miastenię, toczeń rumieniowaty układowy, chorobę Stilla u dorosłych, zespół Guillaina-Barrégo (GBS). Opisywano również przypadki ostrego początku zespołu Millera-Fishera (MFS) i Polyneuritis cranialis – rzadkich wariantów GBS, które wystąpiły po przebyciu zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Ponadto u osób zakażonych SARS-CoV-2 zaobserwowano wzrost częstości zachorowań na cukrzycę typu 1. Objawy, które pojawiają się na skutek autoimmunizacji, mogą być bardzo zróżnicowane.
Niestety powikłania autoimmunizacyjne po COVID-19 dotyczą również dzieci. Dziecięcy wieloukładowy zespół zapalny powiązany z COVID-19 (pediatric inflammatory multisystem syndrome – PIMS) to niedawno zidentyfikowana jednostka chorobowa, występująca u dzieci i młodych dorosłych. Pierwotnie PIMS był określany jako zespół Kawasaki-podobny (Kawasaki disease-like – KD-like). Aktualnie, mimo że część pacjentów z PIMS spełnia także kryteria rozpoznania choroby Kawasakiego, został on uznany za odrębną jednostkę chorobową. Za rozwój PIMS odpowiada najprawdopodobniej dysregulacja układu immunologicznego następująca w ciągu ok. 4 tygodni po przebyciu zakażenia SARS-CoV-2.
Podsumowanie
Wirus SARS-CoV-2 może prowadzić do wywołania odpowiedzi autoimmunizacyjnej w organizmie chorego. Może to mieć związek z uporczywymi dolegliwościami u części pacjentów, którzy po przebyciu COVID-19 nie mogą wrócić do pełni zdrowia przez wiele tygodni lub nawet miesięcy. Liczne badania naukowe wskazują na możliwość pojawienia się ponad 15 różnych typów autoprzeciwciał u pacjentów po COVID-19 oraz rozwoju ponad 10 różnych chorób autoimmunizacyjnych. Niewątpliwie potrzebne są dalsze badania, które pomogą ustalić, czy proces autoimmunizacyjny ma charakter przejściowy, czy przewlekły.
Opracowano na podstawie: https://euroimmun.pl/blog/odpowiedz-autoimmunizacyjna-po-covid-19/