1. Czym charakteryzuje się reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)?
Reumatoidalne zapalenie stawów jest przewlekłą chorobą układową tkanki łącznej o podłożu immunizacyjnym, która charakteryzuje się nieswoistym zapaleniem symetrycznych stawów, występowaniem zmian pozastawowych i powikłań układowych. Schorzenie może doprowadzić chorego do inwalidztwa, a nawet do przedwczesnej śmierci.
2. Jaka jest przyczyna reumatoidalnego zapalenia stawów?
Etiologia choroby nie została poznana, w patogenezie RZS zwraca się jednak uwagę na rolę czynników środowiskowych, infekcyjnych (zakażenia wirusowe i bakteryjne) i genetycznych oraz na zaburzenia immunologiczne.
3. Czy RZS jest chorobą dziedziczną?
Reumatoidalne zapalenie stawów nie jest chorobą dziedziczną, ale dodatni wywiad rodzinny, zwłaszcza występowanie RZS u bliźniaka, znacznie zwiększa ryzyko zachorowania.
4. Jaka jest częstość występowania RZS?
Choroba dotyka 0,3–1,5% populacji ogólnej ( w Europie 0,8% w populacji dorosłych). Szczyt zachorowalności przypada na czwartą i piątą dekadę życia. RZS występuje 3 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn
5. Jakie są objawy RZS?
W początkowym stadium choroba atakuje symetrycznie stawy rąk i stóp i stopniowo zajmuje pozostałe stawy. Stawy kończyny górnej znacznie częściej objęte są stanem zapalnym niż stawy kończyny dolnej. RZS charakteryzuje się bólem i sztywnością, obrzękami, tkliwością na ucisk oraz deformacją stawów. Często dochodzi do ograniczenia ruchomości. U 55–65% pacjentów choroba rozwija się podstępnie przez kilka tygodni. Nagłe wystąpienie objawów obserwuje się u 10–15% chorych. Wówczas zajęcie stawów często nie jest symetryczne – zapalenie obejmuje tylko jeden staw lub ma charakter wędrujący. Do typowych objawów należy sztywność poranna, która może utrzymać się przez godzinę i wynika z gromadzenia się płynu obrzękowego w czasie snu w obrębie tkanek objętych zmianami zapalnymi. Objawy pozastawowe występują głównie w przebiegu ciężkiej postaci RZS, która jest serologicznie dodatnia.
6. Jakie badania należy przeprowadzić w diagnostyce RZS?
Przy rozpoznaniu choroby wykonuje się badania laboratoryjne (m.in. OB, CRP, RF w klasie IgM, ACPA, ANA, białkomocz), badanie płynu stawowego w kierunku obecności RF oraz badania obrazowe (RTG stawów, USG, MR i TK). Rozpoznanie choroby ustala się obecnie na podstawie kryteriów EULAR/ACR z 2010 r
7. Jakie przeciwciała występują w przebiegu RZS?
Oznacza się ACPA (przeciwciała przeciwko cyklicznym cytrulinowanym peptydom) i/lub RF (czynnik reumatoidalny w klasie IgM). W zależności od obecności lub braku tych przeciwciał wyróżnia się dwie postaci choroby: serologicznie dodatnią oraz serologicznie ujemną
8. Na czym polega leczenie chorego na RZS?
Stosuje się leczenie farmakologiczne, rehabilitację i operacje ortopedyczne. Ważna jest edukacja pacjenta i szybkie opanowanie stanu zapalnego, czyli doprowadzenie do remisji choroby.
9. Czy ciąża może nasilić objawy RZS?
W trakcie ciąży objawy choroby zmniejszają się o 75%, ale niestety nasilają się po porodzie. Choroba nie powoduje powikłań u matki i dziecka. W czasie ciąży można stosować odpowiednie leczenie farmakologiczne i kontynuować je w trakcie karmienia piersią, o ile nie występują przeciwwskazania ze strony dziecka.
Opracowano na podstawie: Interna Szczeklika 2017, red. P. Gajewski, Kraków 2017, wyd. 8.
