Czego szukasz?

Autoimmunologia
Wróć
Wróć
test text

Znajdź laboratorium

FAQ – toczeń rumieniowaty układowy

Utworzone przez Małgorzata Kozłowska
dziewczyna z motylem toczniowym na twarzy Czytanie zajmuje ok. 4 min
Czytanie zajmuje ok. 4 min
Spis treści:

1. Czym jest toczeń rumieniowaty układowy (SLE)?

Toczeń rumieniowaty układowy to przewlekła choroba autoimmunologiczna rozwijająca się wskutek złożonych zaburzeń układu odpornościowego, prowadzących do przewlekłego procesu zapalnego w wielu tkankach i narządach. Toczeń charakteryzuje się zmianami zapalnymi w obrębie stawów, naczyń krwionośnych, serca, układu nerwowego i nerek. Jego leczenie często musi być wielokierunkowe. Duża grupa chorych wymaga intensywnej opieki specjalistycznej.

2. Kto najczęściej choruje na toczeń?

Częstość występowania tej choroby w populacji rasy białej wynosi 20–50 przypadków na 100 000 mieszkańców. Szacuje się, że na SLE cierpi 5 mln osób na całym świecie. Toczeń rumieniowaty układowy występuje 6–10 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Zazwyczaj choroba dotyka kobiety w wieku między 16. a 55. rokiem życia.

3. Jakie objawy występują w przebiegu tocznia?

Toczeń wiąże się z szerokim wachlarzem symptomów, które często z sobą współistnieją. Objawy te są początkowo mało specyficzne i mogą ograniczać się do jednego układu lub narządu. Do najczęstszych należą: zmęczenie, stany podgorączkowe, utrata apetytu, spadek wagi ciała, bóle mięśni, zapalenie stawów, owrzodzenia jamy ustnej i nosa, wysypka na twarzy w kształcie motyla, nadwrażliwość na światło słoneczne, zapalenie opłucnej i zapalenie osierdzia.

4. Jakiego rodzaju badania przesiewowe stosuje się w diagnostyce tocznia?

W diagnostyce tocznia oznacza się przeciwciała przeciwjądrowe (ANA) metodą immunofluorescencji pośredniej (IIFT). Ich obecność stwierdza się u ponad 90% chorych na SLE, dlatego mają one kluczowe znaczenie diagnostyczne. Szczególną wartość ma wykrycie przeciwciał anty-dsDNA i anty-Sm, które są nie tylko przeciwciałami markerowymi, ale również mają znaczenie rokownicze i mogą być stosowane do monitorowania przebiegu tocznia. Poza tym w kryteria rozpoznania choroby włączone są również przeciwciała antyfosfolipidowe. W przebiegu choroby mogą występować inne autoprzeciwciała, w tym anty-nukleosomy, anty-histony, anty-rybosomalne białko P oraz anty-PCNA.

5. Czym jest toczeń polekowy?

Toczeń polekowy to zespół podobnych do SLE objawów klinicznych, powodowanych przez niektóre leki. Choroba ta jest rzadka i występuje z równą częstotliwością u kobiet i u mężczyzn. Lekiem, który najczęściej wywołuje toczeń polekowy, jest prokainamid.

6. Jakie przeciwciała występują w przypadku tocznia polekowego?

Dla tocznia polekowego charakterystyczne są przeciwciała przeciwko histonom (95% przypadków). Anty-histony stanowią często jedyny marker choroby. W przebiegu tocznia polekowego można oznaczyć przeciwciała przeciwko ssDNA.

7. Czy kobiety z toczniem mogą zajść w ciążę?

SLE nie wpływa na płodność kobiety, ale może stanowić zagrożenie dla przebiegu ciąży, a także dla zdrowia matki i dziecka. Obecność określonych przeciwciał u matki (anty-Ro i anty-La) może wywołać toczeń rumieniowaty u noworodka. Ryzyko poronienia w grupie chorych na SLE kobiet wynosi 38%, urodzenia martwego płodu – 2%, wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania – 10%, stanu przedrzucawkowego – 13%. Ciąża może nasilić aktywność SLE, choć rzuty są zwykle łagodniejsze. Sugeruje się, aby chore kobiety decydowały się na zajście w ciążę w okresie remisji choroby. Zarówno w okresie ciąży, jak i w czasie karmienia piersią (jeśli nie ma przeciwwskazań ze strony dziecka) należy stosować odpowiednio dobrane leczenie farmakologiczne.

8. Do jakiego lekarza należy się udać w celu leczenia tocznia?

W leczeniu chorób, które wpływają na stawy i mięśnie, w tym także SLE, specjalizuje się lekarz reumatolog. Zaproponuje on właściwe postępowanie diagnostyczne oraz leczenie farmakologiczne.

9. Czy to prawda, że w przebiegu tocznia mogą wystąpić zaburzenia psychiczne?

Objawy psychiczne stanowią duży problem w diagnostyce SLE, ponieważ wciąż niewielu specjalistów zdaje sobie sprawę, że toczeń może negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne, a nawet doprowadzić do upośledzenia umysłowego. Na określenie tocznia przebiegającego z objawami psychicznymi stosuje się nazwę „toczeń neuropsychiatryczny” (NPSLE). Problemy neuropsychiatryczne obejmują m.in. zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe, problemy z koncentracją i rozumowaniem, a nawet psychozy czy splątanie. W przypadku NPSLE ważna jest odpowiednia diagnostyka różnicowa i indywidualnie dobrana terapia lecznicza.

Opracowano na podstawie: Interna Szczeklika 2017, red. P. Gajewski, Kraków 2017, wyd. 8.