Największe pandemie i epidemie na świecie

W XIX wieku świat borykał się z epidemią cholery, która jest ostrą chorobą zakaźną układu pokarmowego. Jej przyczynę stanowi spożycie wody lub pokarmu skażonego Gram-ujemnymi bakteriami cholery. Jak dotąd z pandemią cholery świat musiał się zmierzyć 7 razy. Choroba ta nadal stanowi niebezpieczeństwo w niektórych krajach. W jej zwalczeniu może pomóc poprawienie warunków sanitarnych. Szacuje się, że każdego roku od 3 do 5 milionów ludzi zostaje zakażonych bakteriami cholery. Z tego powodu umiera nawet do 120 tysięcy osób rocznie. Dane dotyczące zachorowań i śmiertelności są jednak niedoszacowane. W Polsce po raz ostatni epidemia cholery miała miejsce pod koniec XIX wieku.

W XX wieku doszło do rozwoju trzech pandemii grypy. Liczba zachorowań i zgonów była wówczas kilkukrotnie wyższa niż w przypadku zwykłej grypy sezonowej. Ponad 100 lat temu świat zmagał się z wirusem ptasiej grypy. Tak zwana hiszpanka stała się przyczyną śmierci od 40 do nawet 50 milionów ludzi na całym świecie. Mniej więcej jedna trzecia światowej populacji była zainfekowana, a wirus ten był przyczyną zgonów szczególnie wśród młodych dorosłych. Do tej pory hiszpanka jest uznawana za jedną z najcięższych pandemii w historii świata.

Kolejne pandemie grypy, czyli tzw. grypa azjatycka oraz tzw. grypa Hong Kong, wywołane zostały przez wirusy, które zawierały mieszaninę materiału genetycznego wirusów grypy ludzi i ptaków.

Przez tysiące lat ludzkość nękał wirus ospy prawdziwej, który był przyczyną zgonów setek milionów chorych. W 1963 roku miała miejsce ostatnia w Polsce (i jedna z ostatnich w Europie) epidemia ospy prawdziwej. Wybuchła we Wrocławiu. Po kilku dekadach kampanii zachęcającej do szczepień WHO w 1980 roku ogłosiła, że ospa została skutecznie wyeliminowana i nie stanowi już dużego zagrożenia.

Groźniejsza od wirusa ospy prawdziwej jest gorączka krwotoczna ebola, która jest znacznie bardziej zakaźna. Wskaźnik jej śmiertelności wynosi od 70 do 80%. Śmierć pacjenta to skutek niewydolności wielonarządowej. Wirusowa gorączka krwotoczna występuje głównie w Afryce Subsaharyjskiej. Ostatnia epidemia miała miejsce w latach 2014–2016 i spowodowała śmierć około 11 tysięcy osób.

W 1981 roku pojawiła się pandemia wirusa HIV i choroby przez niego wywoływanej, czyli AIDS. Pandemia trwa do dziś. Szacuje się, że na świecie obecnie mamy około 40 milionów nosicieli wirusa HIV. Połowa z nich zamieszkuje Afrykę.

W ciągu minionych 20 lat, które większość z nas doskonale pamięta, mieliśmy ponownie do czynienia z wirusami grypy oraz z koronawirusami. W 2002 roku pojawiła się epidemia wywołana przez koronawirusa SARS, który był przyczyną zakażenia u ponad 8 tysięcy osób i spowodował śmierć 800 z nich.

W latach 2009–2010 pojawił się wirus świńskiej grypy, który na początku zaatakował mieszkańców USA i Meksyku, a następnie rozprzestrzenił się na ponad 70 krajów. Wówczas, w czerwcu 2009 roku, pierwszy raz od 40 lat WHO ogłosiła pandemię. Jej koniec został ogłoszony rok później, w sierpniu, jednak wirus nadal krąży sezonowo wśród ludzi. Szacuje się, że prawie 80% zakażonych osób było poniżej 65. roku życia.

W 2012 roku powtórzyła się historia z kolejnym ludzkim koronawirusem. Wirus MERS, przenoszony z wielbłądów, spowodował śmierć wielu ludzi.

Zakażenia koronawirusami to nie jest zjawisko nowe, wirusy te atakowały również w przeszłości. Co ciekawe, różne koronawirusy są przyczyną tzw. sezonowych przeziębień. Wiosną 2019 roku, czyli na kilka miesięcy przed pierwszym potwierdzonym zakażeniem koronawirusem SARS-CoV-2, eksperci w dziedzinie chorób zakaźnych przepowiadali, że podobna pandemia dotknie nas prędzej czy później.

Kiedy skończy się pandemia COVID-19

Czy koronawirus zostanie z nami na zawsze? Obecnie trudno jest obliczyć wskaźnik śmiertelności dla COVID-19, ponieważ choroba nadal się rozprzestrzenia. Szansą na złagodzenie skutków pandemii i zmniejszenie liczby przypadków śmiertelnych jest współpraca nas wszystkich i stosowanie się do zaleceń organów odpowiedzialnych za ochronę zdrowia na świecie.

Na rynku dostępne są testy do diagnostyki medycznej COVID-19. Pacjent ma do wyboru testy genetyczne, które wykrywają wirusa SARS-CoV-2 w wymazie z nosogardła, i serologiczne, służące do wykrywania w próbce krwi przeciwciał przeciwko nowemu koronawirusowi, których obecność świadczy o kontakcie z tym patogenem.