Diagnostyka gruźlicy miała swój początek w 1882 roku, kiedy niemiecki uczony Robert Koch odkrył czynnik etiologiczny gruźlicy. Od tamtej pory przeprowadzono setki badań w celu opracowania najskuteczniejszych metod diagnostycznych i schematów leczenia. Diagnostykę dzieli się w zależności od postaci gruźlicy:
Złoty standard w rozpoznawaniu gruźlicy aktywnej stanowią metody mikrobiologiczne. W każdym przypadku należy dążyć do otrzymania wyniku badania bakteriologicznego wraz z identyfikacją wyhodowanych prątków i testem lekowrażliwości. Wyróżnia się kilka metod posiewów, ale w każdym przypadku czas oczekiwania na wynik jest długi i trwa nawet do 10 tygodni.
Badanie molekularne (w tym PCR) polega na wykrywaniu DNA prątków gruźlicy w materiale pobranym od pacjenta. Jest metodą szybką i czułą. Czas oczekiwania na wynik wynosi jeden dzień, jednakże nie jest to badanie rozstrzygające. Dodatni wynik należy potwierdzić metodami mikrobiologicznymi. Jest to szczególnie istotne w diagnostyce przesiewowej.
Badania obrazowe są powszechnie stosowane w diagnostyce gruźlicy, a do najczęstszych należą:
Diagnostyka LTBI przez wiele lat opierała się na stosowaniu próby tuberkulinowej TST (ang. tuberculin skin test), jednak w ostatnich latach na znaczeniu zyskały testy typu IGRA (ang. interferon gamma release assay).
Próba tuberkulinowa to badanie diagnostyczne polegające na śródskórnym wstrzyknięciu tuberkuliny PPD (ang. purified protein derivative) i wywołaniu odczynu alergicznego. Po 48–72 godzinach od momentu podania tuberkuliny, w przypadku dodatniej reakcji, na skórze powstaje charakterystyczny odczyn skórny w postaci obrzęku i zaczerwienienia. Lekarz ocenia średnicę nacieku komórkowego i wydaje wynik. W Polsce wielkość nacieku większa niż 10 mm uznawana jest za wynik pozytywny, jednak należy pamiętać, że wynik pozytywny może być również skutkiem szczepienia przeciwko gruźlicy (BCG).
Testy typu IGRA (ang. interferon gamma release assay) to nowoczesne metody diagnostyczne, które opierają się na ocenie komórkowej odpowiedzi immunologicznej, czyli wytwarzania interferonu gamma (IFN-γ) przez limfocyty T pobudzone antygenami prątka gruźlicy. Testy te charakteryzują się większą czułością i swoistością diagnostyczną niż próba tuberkulinowa. Do tych testów zalicza się:
Jednym z testów typu IGRA jest T-SPOT.TB, który jest przeznaczony do diagnostyki gruźlicy latentnej, w szczególności u pacjentów z obniżoną odpornością, u których występuje limfopenia.
Opracowano na podstawie: