Czy żywność może być źródłem zakażenia SARS-CoV-2

Nowy koronawirus SARS-CoV-2 zmienił życie milionów ludzi na całym świecie. W licznych ośrodkach naukowych trwają szczegółowe prace badawcze nad jego chorobotwórczością. Władze wielu krajów wprowadziły obostrzenia i zalecenia dotyczące codziennego życia w czasie pandemii, a w mediach wciąż publikowane są nowe informacje na temat koronawirusa. Często wiadomości dostępne w Internecie są z sobą sprzeczne i niestety nieprawdziwe, budzące lęk. Wiele osób zastanawia się, czy koronawirus może przenosić się poprzez żywność i jak długo utrzymuje się na różnego rodzaju powierzchniach, w tym na opakowaniach artykułów spożywczych.

Czy istnieje ryzyko przeniesienia koronawirusa poprzez żywność

Według informacji udostępnionych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) obecnie nie ma dowodów na możliwość transmisji koronawirusa poprzez żywność. Inne ludzkie koronawirusy, takie jak SARS i MERS, nie przenosiły się na człowieka poprzez kontakt z żywnością, dlatego można przypuszczać, że z SARS-CoV-2 jest podobnie (1). Do tej pory nie stwierdzono również obecności nowego koronawirusa w wodzie pitnej (2). Mimo to organy odpowiedzialne za bezpieczeństwo żywności podkreślają, aby konsumenci i pracownicy branży spożywczej stosowali się do określonych zasad ochronnych (1).

W jaki sposób może dojść do zakażenia SARS-CoV-2

Nowy koronawirus przenosi się drogą kropelkową, czyli podczas kichania lub kaszlu. Do zakażenia może dojść także na skutek kontaktu z zanieczyszczonymi powierzchniami lub przedmiotami, na których znajdują się wydzieliny osoby chorej (3).

Jak długo nowy koronawirus może być obecny na różnych powierzchniach

Koronawirus SARS-CoV-2 utrzymuje się na danej powierzchni od kilku godzin do nawet kilku dni w zależności od jej rodzaju. Stabilność ludzkich koronawirusów zależy od takich czynników, jak temperatura, wilgotność powietrza, warunki powierzchniowe oraz od szczepu wirusa i jego ilości na konkretnej powierzchni (4). Zgodnie z dostępnymi danymi SARS-CoV-2 może być zakaźny do 3 godzin w postaci aerozolu, do 4 godzin na powierzchniach miedzianych, do 24 godzin na tekturze, a 2–3 dni na stali nierdzewnej i plastiku po silnym zanieczyszczeniu (5). Teoretycznie żywność dotknięta wcześniej przez osobę zakażoną również może stanowić pośrednie zagrożenie i źródło transmisji nowego koronawirusa. Obecnie nie ma jednak dowodów, które potwierdzają możliwość infekcji poprzez kontakt z zanieczyszczonymi artykułami spożywczymi (6).

W jaki sposób można inaktywować koronawirusa

Wykazano, że koronawirusy są wrażliwe na alkohole i środki powierzchniowo czynne, zawarte w mydłach i detergentach do zmywania naczyń (4). W związku z tym, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia, należy stosować odpowiednie środki dezynfekcyjne oraz dbać o właściwą higienę rąk (1). Dostępne dane sugerują, że koronawirusy ulegają zniszczeniu podczas obróbki termicznej. Zaleca się, aby produkty surowe oraz mięso były poddawane obróbce cieplnej np. przez 30 minut w 60°C. Do tej pory nie wskazano na ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 poprzez spożywanie mrożonek. Warto jednak pamiętać, że koronawirusy SARS i MERS są odporne na zimno i mogą pozostawać zakaźne w temperaturze minus 20°C przez okres do 2 lat w stanie zamrożonym (4).

Jakie działania ochronne warto podjąć

Zgodnie z zaleceniami opublikowanymi przez Główny Inspektorat Sanitarny przed wejściem do sklepu należy zdezynfekować dłonie, założyć jednorazowe rękawiczki i pozostać w maseczce ochronnej. Klienci sklepów powinni pamiętać o zachowaniu odstępów w kolejkach, a do pakowania żywności sprzedawanej na wagę używać rękawiczek ochronnych. Pracownicy branży spożywczej również są zobligowani do stosowania praktyk ochronnych w celu zachowania bezpieczeństwa żywności. Mają oni m.in. obowiązek mycia rąk przed rozpoczęciem pracy, przed kontaktem z żywnością i po kontakcie z pieniędzmi. Powinni odpowiednio czyścić i dezynfekować powierzchnie robocze, podłogi, maszyny i miejsca, z którymi styka się klient, takie jak koszyki sklepowe i taśmy przy kasach. Sugeruje się, aby po powrocie do domu z zakupów spożywczych wyrzucić opakowanie zewnętrzne. Zaleca się również częste czyszczenie blatów kuchennych, noży, desek oraz półek w lodówce. Ważne jest, aby unikać ryzyka potencjalnego zanieczyszczenia krzyżowego między żywnością gotowaną i surową oraz dokładnie myć warzywa i owoce przed ich spożyciem (7).