Grypa to ostra zakaźna choroba wirusowa układu oddechowego, która powoduje znaczną zachorowalność i śmiertelność na całym świecie. Szacuje się, że wirusy grypy zakażają 5–15% ludności każdego roku, co powoduje globalnie około 500 tysięcy zgonów. Występowanie sezonowych epidemii tej choroby wynika z ciągłej ewolucji (zmian) wirusów grypy, przez co „nowe warianty” nie są rozpoznawane przez układ odpornościowy pacjenta i skutecznie zakażają komórki człowieka. W efekcie każdego roku dochodzi do nowych przypadków grypy. Ponadto, wirusy grypy są bardzo zakaźne i z łatwością przenoszą się z człowieka na człowieka drogą kropelkową oraz poprzez zanieczyszczone przedmioty.
Wirusy grypy należą do rodziny Orthomyxoviridae, posiadają materiał genetyczny w formie jednoniciowego RNA. Większość przypadków zachorowań jest związana z dwoma typami wirusów grypy: A i B. Typowy okres wylęgania wynosi od 24 do 48 godzin od kontaktu z wirusem. Pacjenci są jednak zakaźni od jednego do dwóch dni przed wystąpieniem objawów i przez pięć do siedmiu dni po ich ustąpieniu. Grypa typu A jest najczęstszym czynnikiem odpowiedzialnym za epidemie ze względu na jej wysoką podatność na zmienność antygenową. Z kolei wirusy grypy typu B są mało prawdopodobne jako przyczyna epidemii, ponieważ ich zróżnicowanie antygenowe jest ograniczone.
Grypa jest wysoce zakaźną infekcją, a do jej najczęstszych objawów należą:
Nietypowe objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak wymioty i biegunka, mogą wystąpić u dzieci. Szczególnie groźne są powikłania grypy, które dotyczą głównie dzieci, osób starszych, pacjentów z obniżoną odpornością i mogą być powodem hospitalizacji (tj. leczenia w szpitalu). Niekiedy z powodu zapalenia płuc wywołanego wirusem grypy chorzy doświadczają ciężkich objawów choroby z niewydolnością oddechową lub wielonarządową włącznie.
Istnieją różne techniki, które umożliwiają diagnostykę grypy, m.in. metody genetyczne, antygenowe czy serologiczne itp.
Testy genetyczne lub testy antygenowe w kierunku wirusów grypy powinny być przeprowadzane, gdy istnieje wątpliwość, czy zakażenie jest wirusowe, czy bakteryjne, i kiedy wyniki mogą wpłynąć na zmianę postepowania z pacjentem (np. w przypadku konieczności antybiotykoterapii) lub gdy pacjent z objawami grypy jest hospitalizowany. Najczęściej stosowane są testy antygenowe. Do potwierdzenia niedawnego zakażenia wykorzystuje się natomiast testy serologiczne, które pozwalają oznaczyć w surowicy pacjenta poziom przeciwciał w klasach IgA i IgG.
Podstawą leczenia grypy jest odpoczynek, przyjmowanie dużej ilości płynów oraz leczenie objawowe preparatami dostępnymi bez recepty, takimi jak np. leki przeciwgorączkowe. Dostępne są również leki przeciwwirusowe, które należy wdrożyć w pierwszych dniach trwania objawów grypy i które powinny być również przyjmowane profilaktycznie przez osoby z najbliższego otoczenia osoby chorej na grypę.
Szczepionki są podstawowym narzędziem do zapobiegania i kontroli zakażeń wirusem grypy sezonowej. Wpływ zmienności wirusów grypy na skuteczność szczepionki jest istotny i w związku z tym skład szczepionek przeciwko wirusowi grypy jest oceniany dwa razy w roku. Decyzje o składzie szczepionki na dany rok są podejmowane na około dziewięć miesięcy przed „sezonem na grypę”, aby zapewnić czas potrzebny na produkcję, dystrybucję i podanie szczepionki w populacji.
Opracowano na podstawie: