Na ciężki przebieg infekcji SARS-CoV-2 narażone są w szczególności osoby, u których występują inne choroby przewlekłe, takie jak otyłość, cukrzyca czy nadciśnienie. Część z wymienionych chorób współistniejących jest ściśle związana z mikrobiotą jelitową, zatem można przypuszczać, że dysbioza jelitowa, czyli zakłócenie równowagi mikrobiologicznej przewodu pokarmowego, zwiększa ryzyko ciężkiej choroby COVID-19.
Co wiemy o COVID-19
Od momentu kontaktu z osobą zakażoną koronawirusem SARS-CoV-2 do wystąpienia pierwszych objawów COVID-19 upływa z reguły od 1 do 14 dni. Najczęściej pierwsze symptomy choroby COVID-19 manifestują się po około 5 dniach od kontaktu z patogenem. U większości zainfekowanych wirus nie powoduje poważnej choroby, a w wielu przypadkach infekcja przebiega bezobjawowo. Jednak u części osób zakażenie może prowadzić do zespołu ostrej niewydolności oddechowej. Ze względu na niespecyficzne objawy rozpoznanie choroby na podstawie obrazu klinicznego jest niemożliwe. Do potwierdzenia COVID-19 niezbędne jest wykonanie odpowiednich testów diagnostycznych – genetycznych (zgodnie z rekomendacjami WHO) lub serologicznych (wsparcie diagnostyki genetycznej na późniejszym etapie infekcji).
Jakie objawy COVID-19 występują ze strony układu pokarmowego
Do najczęściej występujących objawów zakażenia SARS-CoV-2 należą: gorączka, zmęczenie i suchy kaszel. Objawy te są niespecyficzne i łatwo uznać je za symptom grypy lub przeziębienia. Do rzadziej występujących nietypowych dolegliwości zaliczamy m.in. ból mięśni, ból gardła, zapalenie spojówek, ból głowy, utratę smaku lub węchu czy wysypkę na skórze. U części chorych na COVID-19 występują objawy żołądkowo-jelitowe, w tym biegunka, utrata apetytu, wymioty lub bóle brzucha. Czasami objawy ze strony przewodu pokarmowego są pierwszym symptomem choroby.
Jak mikrobiota jelitowa może wpływać na przebieg COVID-19
Mikrobiota jelitowa może wpływać na regulację obrony gospodarza przed infekcjami wirusowymi poprzez aktywację immunologicznych mechanizmów przeciwwirusowych i zapobieganie nadmiernemu zapaleniu. Różne gatunki drobnoustrojów bytujących w jelitach mają właściwości prozapalne lub przeciwzapalne i odgrywają ważną rolę w regulacji pracy układu odpornościowego. Jedno z badań wykazało, że niektóre z prozapalnych gatunków drobnoustrojów mogą przyczyniać się do odpowiedzi immunologicznych, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiej postaci COVID-19. Może to również oznaczać, że korzystne gatunki drobnoustrojów jelitowych o charakterze przeciwzapalnym mogą potencjalnie zapobiegać zmianom immunologicznym prowadzącym do ciężkiego przebiegu zakażenia lub je łagodzić. Istnieje również związek między receptorem enzymu konwertującego angiotensynę 2 (ACE2) a mikrobiomem, co potencjalnie wskazuje na powiązania między bakteriami jelitowymi, funkcjonowaniem układu krążenia i wirusem SARS-CoV-2.
Jaki związek może mieć SIBO z COVID-19
Wiele problemów zdrowotnych układu pokarmowego łączy się z SIBO, w tym choroby autoimmunologiczne, celiakia czy choroba Leśniowskiego-Crohna. SIBO jest również powiązany z niektórymi chorobami przewlekłymi (np. astma, choroba wieńcowa), stanowiącymi czynniki ryzyka dla cięższego przebiegu infekcji SARS-CoV-2. SIBO to stan, w którym obserwuje się znaczny wzrost liczby bakterii w jelicie cienkim. Wśród nich znajdują się także te pierwotnie występujące w jamie ustnej i w jelicie grubym. Jako przyczyny SIBO wymienia się wrodzone i nabyte wady przewodu pokarmowego, zaburzenia jego czynności oraz długotrwałą antybiotykoterapię. Do innych czynników prowadzących do SIBO należą zaburzenia wydzielania enzymów trzustkowych (np. w przebiegu mukowiscydozy) oraz zaburzenia immunologiczne (np. w przebiegu AIDS). Przerost bakteryjny jelita cienkiego może spowodować uciążliwe, niespecyficzne objawy ze strony dolnego odcinka przewodu pokarmowego – pacjenci skarżą się szczególnie na wzdęcia i gazy, a także na bóle brzucha oraz uciążliwe biegunki. Obserwuje się także spadek masy ciała, objawy niedożywienia oraz niedoboru witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i witaminy B12. Symptomy nie muszą jednak dotyczyć wyłącznie układu pokarmowego. W przebiegu SIBO mogą występować również wysypki, pokrzywka, egzema czy trądzik różowaty. Standardowo lekarz przepisuje odpowiedni antybiotyk. Ważną rolę w leczeniu SIBO odgrywa także stosowanie właściwej diety, dobranej indywidualnie dla każdego pacjenta – niskowęglowodanowej i wolnej od białej, rafinowanej mąki, a także cukrów oraz alkoholu.
Jak uniknąć zakażenia SARS-COV-2
Naukowcy na całym świecie pracują od kilku miesięcy nad opracowaniem bezpiecznej szczepionki przeciwko COVID-19 oraz metod skutecznego leczenia tej choroby. Drobnoustroje obecne w jelitach pełnią ważne funkcje metaboliczne, są odpowiedzialne również za prawidłową pracę układu immunologicznego. Korzystny skład mikroflory wpływa pozytywnie na ogólny stan zdrowia i odgrywa ważną rolę w utrzymaniu odporności. Przypuszcza się, że może również łagodzić czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu infekcji SARS-CoV-2. Wiadomo, że różnorodność mikroflory jelitowej zmniejsza się wraz z upływem lat. Choroba COVID-19 jest najbardziej niebezpieczna dla starszych pacjentów, co również podkreśla rolę bakterii jelitowych.
Wykorzystanie potencjału drobnoustrojów jelitowych może pomóc zidentyfikować probiotyki, które złagodzą przebieg choroby COVID-19. Warto dbać o kondycję jelit i zapobiegać występowaniu dysbiozy jelitowej poprzez odpowiednie odżywianie i suplementację, co może poprawić odporność i prawdopodobnie stanowić jeden ze sposobów zmniejszenia ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia SARS-CoV-2, zwłaszcza w przypadku osób starszych i pacjentów z obniżoną odpornością. Konieczne są dalsze badania pod kątem roli, jaką odgrywają mikroorganizmy jelitowe w zakażeniach nowym koronawirusem.
Opracowano na podstawie:
- https://theconversation.com/gut-reaction-how-the-gut-microbiome-may-influence-the-severity-of-covid-19-139094
- https://digestivehealthinstitute.org/2020/04/10/how-to-reduce-risk-from-covid-19/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7217790/
- https://eurolinefood.pl/czy-mikrobiota-jelitowa-ma-znaczenie-dla-naszego-zdrowia/
- https://eurolinefood.pl/co-warto-wiedziec-o-sibo/