W Polsce liczba osób w pełni zaszczepionych przeciwko COVID-19 przekracza już 19 milionów. Wielu zastanawia się, czy szczepienie jest skuteczne. Dlatego coraz więcej z nas decyduje się na badania poziomu przeciwciał anty-SARS-CoV-2, wytworzonych w odpowiedzi na podaną szczepionkę. Badania te są powszechne, tanie i łatwo dostępne. Czy testy do oznaczania przeciwciał to jedyne narzędzie do monitorowania odpowiedzi poszczepiennej? Dostępne są opisy przypadków pacjentów, u których nie wykryto przeciwciał anty-SARS-CoV-2 mimo podania pełnej dawki szczepienia. Z tego powodu jednym z głównych celów badań naukowców stało się określenie roli odpowiedzi komórkowej (głównie limfocytów T) w COVID-19 oraz opracowanie testów diagnostycznych do jej oceny.
Jak przebiega odpowiedź komórkowa po infekcji SARS-CoV-2
Dotychczasowe badania wskazują, że po przebyciu COVID-19 pojawia się odpowiedź komórkowa i ma miejsce silne pobudzenie limfocytów T. Badania ozdrowieńców wskazują, że odpowiedź komórkowa może być intensywna i długotrwała:
- u 70% pacjentów po infekcji SARS-CoV-2 wykryto specyficzne limfocyty T CD8+, a u 93% CD4+ w ciągu miesiąca od wystąpienia objawów
- u 50% pacjentów po infekcji SARS-CoV-2 wykryto specyficzne limfocyty T CD8+, a u 92% CD4+ po upływie ponad 6 miesięcy od wystąpienia objawów
Czy warto badać odpowiedź komórkową
Wciąż nie wiemy, jak długo po szczepieniu przeciwko COVID-19 będą obecne w naszej krwi specyficzne przeciwciała i jak ich stężenie wpłynie na funkcję ochronną. Dlatego ocena komórkowej odpowiedzi poszczepiennej może dostarczyć nam ciekawych informacji na temat skuteczności podanego preparatu. Ze wstępnych obserwacji osób zaszczepionych przeciwko COVID-19 wynika, że po szczepieniu następuje pobudzenie limfocytów T, nawet przy braku detekcji przeciwciał. W przypadku pacjentów, u których nie dochodzi do produkcji specyficznych przeciwciał lub przeciwciała te szybko zanikają, ocena odpowiedzi komórkowej może stanowić doskonałe narzędzie do monitorowania skuteczności szczepionek przeciwko COVID-19.
Jak zbadać odpowiedź komórkową po szczepieniu przeciwko COVID-19
Badania w kierunku komórkowej odpowiedzi immunologicznej stanowią dodatkowe narzędzie umożliwiające ocenę długotrwałej odpowiedzi zarówno po szczepieniu, jak i po przebyciu COVID-19. Ocena komórkowej odpowiedzi immunologicznej skupia się na badaniu specyficznych dla SARS-CoV-2 limfocytów T oraz określeniu ich funkcji. Jedną z metod, które to umożliwiają, stanowi test IGRA (ang. interferon-γ release assay), polegający na pobudzaniu tych komórek, a następnie pomiarze uwalnianego ex vivo IFN-γ. Na rynku diagnostycznym dostępny jest test EUROIMMUN Quan-T-Cell (IGRA), który ma pomóc odpowiedzieć na pytanie, czy nasz organizm zareagował na przyjęcie pełnej dawki szczepionki przeciwko COVID-19.