Nowy koronawirus (SARS-CoV-2) jest przyczyną pandemii – co oznacza, że jest bardzo zakaźny i z łatwością rozprzestrzenia się w wielu regionach świata. Nic dziwnego, że wirus budzi również niepokój u kobiet w ciąży. Dane są ograniczone, ale obecnie nie ma dowodów na to, że ciężarne są bardziej narażone na zachorowanie na COVID-19. Nie ma również dowodów na dopłodową transmisję koronawirusa. Co jednak z karmieniem piersią przez kobiety zakażone SARS-CoV-2?
Koronawirus i ciąża
COVID-19 to ostra choroba układu oddechowego wywoływana przez nowego koronawirusa. Po raz pierwszy zdiagnozowano ją w grudniu 2019 roku w chińskiej prowincji Hubei, której stolicą jest Wuhan. Koronawirus SARS-CoV-2 przenosi się głównie drogą kropelkową przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną. Jak dotąd nie ustalono, czy ciężarna kobieta chora na COVID-19 może przenieść zakażenie na płód lub noworodka podczas ciąży czy porodu.
Koronawirus i karmienie piersią
Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization, WHO) podaje, że w badaniach na ograniczonej liczbie kobiet z COVID-19 wirus nie został wykryty w mleku matki (1). Jak zauważa amerykańskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (Centers for Disease Control and Prevention, CDC), nie wiemy jednak, czy wyklucza to możliwość przeniesienia zakażenia podczas karmienia piersią (2).
Zalecenia dotyczące karmienia piersią
Zarówno polskie, jak i zagraniczne towarzystwa ekspertów wydały tymczasowe zalecenia dotyczące postępowania z noworodkiem i karmienia piersią. Jednak wiedza na temat nowego koronawirusa jest w dużym stopniu ograniczona i trzeba o tym pamiętać. Dlatego wszelkie zalecenia są poddawane ciągłym aktualizacjom.
Mleko matki jest najlepszym źródłem składników odżywczych dla większości niemowląt. Dlatego obecnie zarówno WHO, jak i CDC zalecają karmienie piersią, nawet w przypadku podejrzenia lub potwierdzonego zakażenia SARS-CoV-2 u matki (1) (2). Brytyjskie towarzystwo RCOG (Royal College of Obstetricians and Gynaecologists), w świetle aktualnych doniesień, stoi na stanowisku, iż korzyści z karmienia piersią przewyższają potencjalne ryzyko przeniesienia wirusa przez mleko matki (3). Ponieważ jednak niewiele wiadomo o COVID-19, to, czy i kiedy rozpocząć lub kontynuować karmienie piersią, powinna ustalić matka w porozumieniu z rodziną i pracownikami służby zdrowia.
CDC zaleca, aby matka z podejrzeniem COVID-19 lub z już potwierdzoną infekcją podjęła wszelkie możliwe środki ostrożności pozwalające zapobiec zakażeniu dziecka. Sposoby zmniejszające ryzyko przeniesienia koronawirusa na dziecko to:
- mycie rąk przed dotknięciem niemowlęcia
- w miarę możliwości noszenie maski ochronnej podczas karmienia piersią
- w przypadku odciągania mleka za pomocą laktatora – mycie rąk przed dotknięciem jakiejkolwiek części tego urządzenia lub butelki i postępowanie zgodnie z zaleceniami dotyczącymi prawidłowego czyszczenia laktatora po każdym użyciu (2)
Podobnie brzmią zalecenia WHO. Kobiety z COVID-19 mogą karmić piersią, jeśli chcą. Powinny jednak zachować szczególną ostrożność, m.in.:
- zachować higienę podczas karmienia, nosząc maskę, jeśli jest dostępna
- myć ręce przed i po dotknięciu dziecka
- regularnie myć i dezynfekować powierzchnie, z którymi mają kontakt (1)
Polskie zalecenia dotyczące karmienia piersią
Konsultant krajowa w dziedzinie neonatologii wydała rekomendacje dotyczące karmienia piersią przez matkę zakażoną koronawirusem oraz diagnozowaną w kierunku COVID-19. W rekomendacjach (4) zaznaczono, iż badania, z których wynika, że nie ma dowodów na przedostanie się nowego koronawirusa do pokarmu matki, są oparte na niewielu przypadkach, dlatego powinny być traktowane z dużą ostrożnością.
Rekomendacje konsultant krajowej w przypadku kobiet zakażonych koronawirusem lub w okresie diagnozowania w kierunku COVID-19 to izolacja dziecka od matki. Należy umożliwić matce odciągane mleka, by utrzymać laktację. Dopiero po potwierdzeniu ustania ryzyka transmisji zakażenia z matki na dziecko (dwukrotny ujemny test RT-PCR u matki zakażonej i pojedynczy test RT-PCR ujemny u podejrzanej) możliwe jest karmienie naturalne.
Podobnie brzmią zalecenia konsultanta krajowego w dziedzinie położnictwa i ginekologii, konsultanta krajowego w dziedzinie neonatologii, konsultanta krajowego w dziedzinie perinatologii, prezesa Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, prezesa Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego oraz prezesa Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej (5). W tych rekomendacjach znajdziemy następujące zalecenia:
- na dzień dzisiejszy nie ma pewności, czy nie może dojść do zakażenia poprzez pokarm i na ile jest pewne, że standardowa pasteryzacja wyeliminuje wirusa
- po porodzie, w przypadku kobiet obserwowanych w kierunku zakażenia SARS-CoV-2, pokarm powinien podlegać pasteryzacji i przy zachowaniu zasad aseptyki może być podawany dziecku
- w przypadku kobiet z potwierdzonym zakażeniem SARS-CoV-2 pokarm powinien być utylizowany
- w przypadku kobiet zakażonych nie należy hamować laktacji
- w momencie potwierdzenia ustania ryzyka transmisji zakażenia SARS-CoV-2 będą one mogły karmić dziecko naturalnie
Opracowano na podstawie:
- https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-on-covid-19-pregnancy-childbirth-and-breastfeeding.
- https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/need-extra-precautions/pregnancy-breastfeeding.html.
- https://www.rcog.org.uk/coronavirus-pregnancy
- https://sipip.szczecin.pl/rekomendacje-dot-sposobu-postepowania-w-opiece-nad-matka-i-noworodkiem-w-przypadku-podejrzenia-lub-potwierdzenia-zakazenia-wirusem-covid-19/
- http://ptmp.edu.pl/najnowsze-wytyczne-i-stanowisko-ekspertow-w-sprawie-zakazenia-wirusem-covid-19/
