Rzeżączka jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych na świecie chorób przenoszonych drogą płciową. Od początku XXI wieku liczba odnotowanych zachorowań na tę chorobę wzrosła prawie dwukrotnie. Rzeżączka wywoływana jest przez bakterie Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzeżączki). Do ich rozprzestrzeniania w populacji dochodzi głównie podczas kontaktów seksualnych (waginalnego, analnego, oralnego). Zakażenie może przebiegać bezobjawowo, co znacznie częściej zdarza się u kobiet niż u mężczyzn. Nieleczona rzeżączka może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, takich jak bezpłodność czy zapalenia narządów w obrębie miednicy, najądrzy, gruczołu krokowego.
Objawy rzeżączki różnią się u kobiet i mężczyzn. Nawet u 50% kobiet infekcja Neisseria gonorrhoeae może przebiegać bezobjawowo! W przypadku mężczyzn bezobjawowa rzeżączka występuje u około 10% zakażonych.
Pierwsze objawy choroby występują po około 7–14 dniach od zakażenia. Objawy mogą być mało specyficzne, obejmując:
Pierwsze objawy choroby występują po około 2–15 dniach od zakażenia. Najczęstsze objawy rzeżączki u mężczyzn obejmują:
W zależności od stosowanych praktyk seksualnych rzeżączka u kobiet i mężczyzn może objawiać się również świądem i krwawieniem z odbytu czy zapaleniem gardła (ból, pieczenie, zaczerwienienie, ropny nalot).
Ze względu na możliwy bezobjawowy przebieg infekcji ważne jest, aby wykonać badanie w kierunku rzeżączki, nawet jeśli odczuwamy jedynie delikatne dolegliwości intymne (w szczególności, jeśli pojawiły się po przygodnym stosunku płciowym).
Rozpoznanie rzeżączki ustala się na podstawie wywiadu z pacjentem, obrazu klinicznego oraz badania wymazu z pochwy/cewki moczowej/odbytu/gardła (w zależności od lokalizacji zmian chorobowych). Diagnostyka rzeżączki coraz częściej opiera się na badaniach genetycznych – ze względu na ich czułość i możliwość identyfikacji współistniejących patogenów. Wykrywanie materiału genetycznego N. gonorrhoeae umożliwia detekcję bakterii we wczesnej fazie zakażenia oraz zakażeń bezobjawowych.
Niemal całkowita możliwość wyleczenia rzeżączki sprawia, że powikłania są rzadkie, ale w przypadku braku leczenia mogą być poważne. U mężczyzn mogą wystąpić zapalenie najądrzy, gruczołu krokowego oraz ropień okołonadnerczowy. U kobiet mogą pojawić się zakażenia narządów płciowych, włączając w to zapalenie narządów miednicy mniejszej (ang. pelvic inflammatory disease, PID), które może prowadzić do bezpłodności. Rzeżączka może być przeniesiona z matki na dziecko podczas porodu, co może skutkować ropnymi infekcjami oczu u noworodków.
Wzrost oporności Neisseria gonorrhoeae na wiele antybiotyków utrudnia skuteczną eliminację tej choroby w społeczeństwie i jest wyzwaniem dla medycyny. Lekiem z wyboru w leczeniu rzeżączki zawsze były penicyliny, jednak z uwagi na coraz częstszą lekooporność bakterii na tę grupę antybiotyków obecnie stosuje się m.in. ceftriakson. W przypadku rzeżączki należy sprawdzić współwystępowanie innych infekcji. Najczęściej równolegle występuje zakażenie Chlamydia trachomatis, co wymaga zmiany strategii leczenia.
W przypadku dodatniego wyniku badania w kierunku infekcji intymnej należy niezwłocznie poinformować o tym fakcie partnera oraz osoby, z którymi współżyło się w ciągu ostatnich dwóch miesięcy. Partnerzy również powinni zostać przebadani pod kątem zakażenia. W trakcie leczenia oraz do tygodnia po jego zakończeniu należy zachować wstrzemięźliwość seksualną.
