Opryszczkę pospolitą powodują dwa typy wirusa Herpes simplex – HSV-1 i HSV-2. Oba typy wirusa wywołują objawy w miejscu zakażenia. HSV-1 odpowiada głównie za zmiany chorobowe błony śluzowej i skóry okolicy jamy ustnej (opryszczka wargowa), a HSV-2 kojarzony jest z zakażeniem narządów płciowych (opryszczka narządów płciowych). Z uwagi na zmianę zwyczajów seksualnych ta prawidłowość nie jest już jednak regułą. Możliwe jest wystąpienie opryszczki wargowej w wyniku infekcji HSV-2 lub (co zdarza się znacznie częściej) opryszczki narządów płciowych w efekcie zakażenia typem HSV-1.
Wirusy opryszczki są szeroko rozpowszechnione. HSV-1 rozprzestrzenia się głównie przez kontakty oralne, takie jak pocałunki czy współdzielenie przedmiotów codziennego użytku, np. szczoteczki do zębów. Natomiast HSV-2 przenosi się przede wszystkim drogą kontaktów seksualnych. Do zakażenia może dojść również podczas porodu naturalnego (przeniesienie wirusa z matki na dziecko). Zakażenia noworodkowe mają ciężki przebieg – mogą prowadzić do śmierci dziecka, szczególnie gdy zakażenie spowodowane jest przez HSV-2.
Z uwagi na często bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg zakażenia, a także brak konieczności rejestrowania przypadków infekcji trudno jest ocenić skalę zakażeń HSV. Szacuje się jednak, że aż co trzeci Polak doświadczy objawów związanych z infekcją wirusami Herpes simplex.
Zakażenie HSV-1 i HSV-2 powoduje pojawienie się zmian w postaci pęcherzyków, które z czasem przekształcają się w krostki, owrzodzenia i ostatecznie ubytek pokryty strupem. W przypadku opryszczki wargowej infekcja może rozprzestrzeniać się do wnętrza jamy ustnej, na podniebienie, gardło, dziąsła, śluzówki policzków i język. Opryszczka narządów płciowych u mężczyzn objawia się na napletku lub żołędzi, a u kobiet w okolicach sromu, pochwy, szyjki macicy, odbytu czy pachwin. Zmiany te mogą być bolesne. Zakażeniom HSV mogą towarzyszyć objawy grypopodobne. Pierwsze symptomy zakażenia mogą pojawić się po około 5 dniach od kontaktu z wirusem. Zakażenia pierwotne (występujące po raz pierwszy w życiu) charakteryzują się cięższym przebiegiem. Infekcje nawrotowe są dokładniej zlokalizowane i trwają krócej niż infekcja pierwotna, często są poprzedzone specyficznym mrowieniem i pieczeniem w okolicach spodziewanej zmiany oraz mogą się powtarzać nawet co 2–3 tygodnie.
Powikłania związane z rozsianym zakażeniem wirusem HSV-1 i HSV-2 obejmują opryszczkowe zapalenie rogówki, zastrzał, wyprysk herpesowy (eczema herpeticum) i opryszczkowe zapalenie mózgu.
W przypadku zaobserwowania niepokojących zmian skórnych w jamie ustnej lub okolicach narządów płciowych należy skonsultować się z lekarzem. W rozpoznaniu opryszczki i różnicowaniu czynnika zakaźnego (HSV-1, HSV-2) doskonale sprawdzają się badania genetyczne (molekularne), które pozwalają na precyzyjną identyfikację źródła infekcji.
Leczenie infekcji wywołanych przez wirusy Herpes simplex polega na łagodzeniu objawów oraz zapobieganiu nawrotom. Niestety, nie ma możliwości całkowitego wyeliminowania wirusa. Lekiem z wyboru jest acyklowir, który jest skuteczny w leczeniu ciężkich postaci opryszczki oraz stosowany profilaktycznie.
W przypadku pozytywnego wyniku testu na infekcję intymną należy niezwłocznie poinformować o tym partnera lub osoby, z którymi miało się kontakty seksualne w ciągu ostatnich dwóch miesięcy. Partnerzy również powinni poddać się badaniom w kierunku zakażenia.