HPV (ang. human papilloma virus), czyli wirus brodawczaka ludzkiego, jest wirusem DNA. Zakaża komórki naskórka i nabłonka płaskiego u ludzi. Infekcje HPV są bardzo powszechne. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rocznie na świecie dochodzi do około 300 mln nowych zakażeń HPV, szacuje się jednak, że liczba ta może być dwukrotnie wyższa. Brak regularnych badań HPV, zwłaszcza u mężczyzn, sprawia, że dane epidemiologiczne są nieprecyzyjne. Uważa się, że wirus brodawczaka ludzkiego jest najczęstszym patogenem przenoszonym drogą płciową na świecie. Infekcja HPV może prowadzić do rozwoju nowotworów: raka szyjki macicy, odbytu, sromu, prącia, a także raka jamy ustnej i gardła.
HPV rozprzestrzenia się głównie podczas kontaktów seksualnych (stosunku waginalnego, analnego i oralnego). Większość zakażonych nie jest świadomych infekcji, przez co przenosi wirusa na swoich partnerów. Do zakażenia może dojść również poprzez bezpośredni kontakt ze zmianami skórnymi/błonami śluzowymi/wydzielinami. Prezerwatywy nie zapewniają całkowitej ochrony przed zakażeniem HPV, a jedynie zmniejszają jego ryzyko. Wirus HPV jest również oporny na czynniki zewnętrzne, co oznacza, że zakażenie może nastąpić nawet poprzez kontakt z materiałem nieożywionym, takim jak ręczniki, deski toaletowe.
Infekcja HPV u większości osób może przebiegać bezobjawowo, nie wywołując żadnych zmian chorobowych, i ulega samowyleczeniu. Jednak u osób, których organizm nie jest w stanie sam zwalczyć wirusa, infekcja może prowadzić do rozwoju nowotworu. Nowotworem najsilniej związanym z infekcją HPV jest rak szyjki macicy (DNA wirusa HPV jest obecne w 99,7% próbek z rakiem szyjki macicy), jednak należy pamiętać, że wirus ten może wywoływać również nowotwory prącia, jamy ustnej i gardła, odbytu.
Znanych jest niemal 200 typów wirusa HPV. Ze względu na konsekwencje wywoływanych przez nie infekcji dzieli się je na typy: wysokiego i niskiego ryzyka rozwoju nowotworu, tzw. typy wysokoonkogenne i niskoonkogenne. Określenie konkretnego typu wirusa wywołującego infekcję HPV metodami genetycznymi jest najczulszym badaniem pozwalającym oszacować ryzyko rozwoju nowotworu. Zgodnie z zaleceniami ekspertów testy DNA HPV powinny być bezwzględnie zastosowane u kobiet z niejasnym wynikiem cytologii.
Zapobieganie infekcji wirusem HPV opiera się głównie na dwóch podejściach: szczepieniach przeciwko wirusowi HPV oraz praktykowaniu bezpiecznych nawyków seksualnych. Szczepienia są skuteczną metodą ochrony przed zakażeniem HPV i zapobiegają rozwojowi powiązanych z nim powikłań, takich jak brodawki narządów płciowych i nowotwory.
Ważne jest, aby osoby zakażone wirusem HPV regularnie konsultowały się ze specjalistą w celu monitorowania swojego stanu zdrowia i otrzymywania odpowiedniej opieki medycznej.
