Kiła, zwana również syfilisem, to groźna choroba bakteryjna wywoływana przez krętka bladego (Treponema pallidum). Jest jedną z czterech najczęściej występujących chorób wenerycznych. Od początku XXI wieku obserwuje się stały wzrost liczby zachorowań na kiłę.
Mimo działań podejmowanych w ramach walki z chorobami przenoszonymi drogą płciową kiła pozostaje istotnym problemem wśród osób aktywnych seksualnie. Bakterie T. pallidum są szczególnie wrażliwe na wysychanie i środki dezynfekcyjne, co sprawia, że kiła nie rozprzestrzenia się przez kontakt z materiałem nieożywionym, np. styczność z deską sedesową. Poza możliwością przekazania infekcji drogą kontaktów seksualnych, istnieje możliwość zakażenia przez transfuzję krwi lub w czasie ciąży – z matki na dziecko. Kiła wrodzona stanowi obecnie coraz większy problem. Nierozpoznana choroba u matki może prowadzić do przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka, deformacji narządów, a nawet do śmierci płodu. Dlatego w przypadku nawracających poronień warto rozważyć diagnostykę pod kątem infekcji intymnej.
Kiła klinicznie przebiega w trzech fazach:
Kiła pierwszorzędowa (pierwotna) to początkowa faza zakażenia. Jednym z charakterystycznych objawów jest zmiana na błonie śluzowej w miejscu penetracji krętków. Powstaje tzw. wrzód twardy, który jest pierwszym miejscem namnażania bakterii. W kolejnych etapach zakażenia krętki rozprzestrzeniają się po całym organizmie za pośrednictwem krwi i układu limfatycznego. Zmiana ta pojawia się od 10 do 90 dni po zakażeniu. Początkowo ma formę niebudzącej podejrzeń grudki, która z czasem przekształca się w niebolesne owrzodzenie z odstającymi brzegami. Po 1–2 tygodniach można zauważyć powiększone węzły chłonne w okolicy miejsca wystąpienia wrzodu. Zmiana ta zanika samoistnie po około 2 miesiącach, co często pacjenci mylnie uznają za wyzdrowienie.
Kiła drugorzędowa (wtórna) to manifestacja rozsiewu krętków po całym organizmie. Rozpoczyna się od objawów grypopodobnych, takich jak ból gardła, głowy, mięśni, gorączka oraz powiększenie węzłów chłonnych. Charakterystyczna jest uogólniona wysypka na skórze i błonach śluzowych, która może przybierać różne formy, np. plamkową, grudkową, krostkową. W tym okresie mogą pojawić się spękania na błonach śluzowych ust. Objawy te, podobnie jak w fazie pierwotnej, zanikają samoistnie w ciągu kilku tygodni. Po tym czasie choroba przechodzi w postać przewlekłą lub klinicznie nieaktywną.
Kiła trzeciorzędowa to ostatni etap choroby, który występuje u co trzeciej nieleczonej osoby. Kiła późna może prowadzić do uszkodzenia każdego organu. Pojawiają się charakterystyczne zmiany zwane kilakami, które mogą być zlokalizowane na powierzchni skóry, błon śluzowych jamy ustnej i w obrębie górnych dróg oddechowych, w wątrobie, a nawet kościach. Następstwami kiły późnej są choroby konkretnych układów, takie jak neurosyfilis czy kiła sercowo-naczyniowa. Warto jednak zaznaczyć, że neurosyfilis może wystąpić także we wczesnych fazach choroby, gdyż krętki mogą zakażać centralny układ nerwowy w okresie kiły wczesnej.
Przebieg diagnostyki zależy od stanu klinicznego i stadium choroby. Rozpoznanie kiły ustala się na podstawie obrazu klinicznego i wyników badań serologicznych. Wykrywanie materiału genetycznego T. pallidum umożliwia detekcję bakterii we wczesnej fazie zakażenia oraz zakażeń bezobjawowych.
Dobrą informację stanowi wysoka wyleczalność kiły. Lekiem z wyboru jest penicylina. U osób uczulonych na nią można stosować alternatywnie tetracyklinę lub doksycyklinę. Decyzję o leczeniu podejmuje lekarz, dlatego każdy wynik badań laboratoryjnych należy jak najszybciej skonsultować ze specjalistą. Ze względu na podstępne działanie kiły i możliwe występowanie postaci utajonej przez lata, po zauważaniu jakiegokolwiek objawu syfilisu lub po ryzykownej sytuacji seksualnej należy się bezwzględnie przebadać, żeby móc jak najwcześniej rozpocząć leczenie celowane.
W przypadku dodatniego wyniku badania w kierunku infekcji intymnej należy niezwłocznie poinformować o tym fakcie partnera oraz osoby, z którymi współżyło się w ciągu ostatnich dwóch miesięcy. Partnerzy również powinni zostać przebadani pod kątem zakażenia. W trakcie leczenia oraz do tygodnia po jego zakończeniu należy zachować wstrzemięźliwość seksualną.
