Zika

Wirus Zika (ZIKV) to flawiwirus, który po raz pierwszy został zidentyfikowany w 1947 roku w Afryce. Jego wpływ na zdrowie publiczne był ograniczony do momentu wybuchu pierwszej epidemii wirusa w 2007 roku na Wyspach Yap na Pacyfiku. W 2016 roku Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organisation, WHO) ogłosiła chorobę Zika wywoływaną przez ZIKV zagrożeniem dla zdrowia publicznego o światowym znaczeniu.

Transmisja ZIKV może zachodzić na kilka sposobów:

• poprzez ugryzienia komarów – wektorami są komary z rodziny Aedes, które przenoszą patogen przez ukąszenie. Komary te występują we wszystkich strefach tropikalnych na świecie, co naraża te obszary na największe ryzyko epidemii.
• drogą płciową – ZIKV wydaje się być jedynym arbowirusem (wirusy przenoszone przez owady, głównie przez komary), który może być przenoszony drogą płciową. RNA ZIKV może przetrwać przez kilka miesięcy w nasieniu, ale cząstki zakaźne wydają się być ograniczone do pierwszych tygodni choroby.
• w wyniku transfuzji krwi – szacuje się, że prewalencja ZIKV wśród dawców krwi wynosi około 1%.
• w sposób pionowy (matczyno-płodowy) – transmisja z matki na dziecko może powodować poważne wady wrodzone. Szacuje się, że transmisja ZIKV z matki na płód występuje u 20–30% zakażonych kobiet w ciąży. Transmisja ZIKV poprzez karmienie piersią nigdy nie została udowodniona i, według WHO, karmienie piersią nie jest niewskazane u matek zakażonych ZIKV.

Objawy

Po okresie wylęgania trwającym od 3 do 12 dni pojawia się gorączka Zika. Najczęściej zgłaszanymi objawami są bóle stawów, zaczerwienione oczy, ból głowy oraz wysypka plamisto-grudkowa. Objawy te zazwyczaj utrzymują się przez okres krótszy niż tydzień. Na skutek zakażenia wirusem Zika może rozwinąć się zespół Guillaina-Barrégo, neuropatia i zapalenie rdzenia kręgowego u dorosłych i dzieci, a u kobiet w ciąży infekcja może prowadzić do urodzenia się dzieci z mikrocefalią oraz innymi wadami wrodzonymi, a także przedwczesnego porodu i poronienia.

Diagnostyka

Infekcje wywoływane przez flawiwirusy, w tym wirus Zika, zawsze prowadzą do wiremii (przedostanie się wirusa do krwi, gdzie następuje jego namnażanie). Ponieważ bezpośrednia detekcja fragmentów wirusa jest możliwa tylko w trakcie wiremii, a stosunkowo łagodny przebieg infekcji może powodować opóźnienie wizyty pacjenta u lekarza, badania przeciwciał odgrywają znaczącą rolę w diagnostyce zakażeń tymi wirusami. Specyficzne przeciwciała mogą zostać wykryte już w kilka dni od pojawienia się objawów. Wykrycie przeciwciał klasy IgM bądź znaczący wzrost miana specyficznych przeciwciał klasy IgG stanowią dowód na obecność świeżej infekcji ZIKV.

Przy interpretowaniu wyników powinny zostać wzięte pod uwagę prawdopodobne reakcje krzyżowe z przeciwciałami przeciwko innym flawiwirusom.

Leczenie i profilaktyka

Nie ma dostępnej specyficznej terapii dla zakażenia wirusem Zika. Do tej pory żadna szczepionka nie została zatwierdzona do użytku klinicznego, jednak wiele znajduje się obecnie w fazie badań klinicznych.

Osoby zakażone powinny odpoczywać, przyjmować dużo płynów i w razie konieczności leki przeciwgorączkowe i/lub przeciwbólowe. Jeśli objawy ulegną nasileniu, pacjenci powinni zasięgnąć porady medycznej. Szczególną ostrożność powinny zachować kobiety mieszkające na obszarach, gdzie występuje wirus Zika, i w razie podejrzenia zakażenia natychmiast skontaktować się z lekarzem.

Opracowano na podstawie:

1. Masmejan S. et al., Zika Virus, Pathogens 2020; 9 (898): 1–14, doi:10.3390/pathogens9110898.
2. Agumadu V.C. et al., Zika Virus: A Review of Literature, Cureus 2018; 10 (7): e3025, doi: 10.7759/cureus.3025.
3. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/zika-virus (dostęp: 16.02.2024).