Denga to choroba wywoływana przez wirusa denga (DENV) należącego do rodziny flawiwirusów. Istnieją różne typy (4 serotypy) wirusa. Szacuje się, że każdego roku na całym świecie dochodzi do około 400 milionów zachorowań oraz 22 tysięcy zgonów z powodu dengi. Choroba ta występuje powszechnie w ponad 100 krajach w strefach tropikalnych i podzwrotnikowych. Globalne ocieplenie, urbanizacja i podróże lotnicze ułatwiają rozprzestrzenianie się komarów i tym samym wirusa dengi na całym świecie, również w Europie. Wirus jest przenoszony głównie przez komary z rodzaju Aedes. Gospodarzami są ssaki z rzędu naczelnych, zwłaszcza ludzie. Denga jest jedną z najczęściej występujących i najszybciej rozprzestrzeniających się infekcji wirusowych u ludzi.
Po ukąszeniu przez zakażonego komara infekcja początkowo manifestuje się grypopodobnymi objawami. Mogą pojawić się zauważalnie niższe tętno oraz metaliczny posmak w ustach. Gorączka często przebiega dwufazowo: po I stadium słabnie, by ponownie pojawić się na 4–5 dni w II stadium choroby. W stadium II gorączce towarzyszą objawy, takie jak wysypka i powiększenie węzłów chłonnych. Po 5–6 dniach choroba przechodzi w stadium III – rekonwalescencji, które może trwać do kilku tygodni.
Komplikacje pojawiają się u 0,5–1% pacjentów, prowadząc do gorączki krwotocznej (ang. Dengue Haemorrhagic Fever, DHF) i/lub zespołu wstrząsu dengi (ang. Dengue Shock Syndrome, DSS). Objawy gorączki krwotocznej obejmują: wybroczyny, czarne, smoliste stolce, krwawienie z nosa i skóry. Mogą pojawić się także niewydolność krążenia, a nawet wstrząs. Śmiertelność w przypadku gorączki krwotocznej dengi wynosi średnio 12%.
Do wykrywania zakażenia wirusem dengi wykorzystuje się metody molekularne, mikrobiologiczne i serologiczne.
RNA wirusa można wykryć jedynie podczas fazy wiremii (przedostanie się wirusa do krwi, gdzie następuje jego namnażanie), w ciągu pierwszych 2–7 dni od rozpoczęcia choroby, stosując metodę RT-PCR lub hodowlę wirusa in vitro.
Białko NS1 wirusa dengi można wykryć w surowicy pacjentów w momencie wystąpienia objawów klinicznych. Dotyczy to zarówno zakażeń pierwotnych, jak i reinfekcji. Wykrycie tego antygenu jest ważnym narzędziem w diagnostyce świeżych infekcji wirusem dengi. Detekcja antygenu jest coraz częściej stosowana w diagnostyce dengi równolegle z oznaczaniem swoistych dla patogenu przeciwciał.
Przeciwciała przeciw wirusowi dengi można wykryć w krótkim czasie po pojawieniu się symptomów choroby, stosując testy immunofluorescencji pośredniej i/lub ELISA. Przeciwciała klasy IgM można oznaczać od 2. do 4. dnia choroby. Stężenie przeciwciał klasy IgM jest najwyższe po około 2 tygodniach od pojawienia się pierwszych objawów.
Ponieważ u około 70% pacjentów swoiste przeciwciała klasy IgA wytwarzane są równolegle z przeciwciałami IgM, dodatkowe oznaczanie przeciwciał przeciw wirusowi dengi w klasie IgA pomaga w postawieniu diagnozy w przypadku świeżych infekcji.
W infekcjach pierwotnych swoiste przeciwciała przeciw wirusowi dengi w klasie IgG pojawiają się zaraz po przeciwciałach IgM. Stężenie przeciwciał klasy IgG w surowicy jest najwyższe po 2–3 tygodniach od infekcji. Dlatego też pozytywny wynik badania przeciwciał IgG na początku choroby można uznać za wskaźnik reinfekcji, przeciwciała IgG utrzymują się wówczas prawdopodobnie przez całe życie pacjenta.
Leczenie zakażenia wirusem dengi polega głównie na stosowaniu leków przeciwgorączkowych, ponieważ nie ma specyficznego leku przeciwwirusowego. Prowadzone są badania nad kilkoma polisacharydowymi siarczanami wyodrębnionymi z alg morskich, które wykazały wysoką aktywność przeciw wirusowi dengi.
Podstawą profilaktyki jest staranna ochrona przed ukłuciami owadów w podróży, z uwzględnieniem pory największej aktywności komarów przenoszących wirusy dengi, czyli pory dziennej. Aktualnie zarejestrowane są dwie 4-walentne (przeciwko 4 typom wirusa) szczepionki przeciwko dendze skierowane przeciwko serotypom DENV1–4: Dengvaxia i Qdenga.
Szczepionka Dengvaxia została zatwierdzona do stosowania u osób w wieku od 6 do 45 lat, które mieszkają na obszarach, gdzie denga jest endemiczna, i mają laboratoryjnie potwierdzone wcześniejsze zakażenie wirusem. Wynika to z faktu, że u osób bez wcześniejszego zakażenia istnieje zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu choroby i hospitalizacji w przypadku zakażenia dengą po szczepieniu. Szczepionka nie jest rekomendowana do stosowania u podróżnych, którzy nie mieszkają na obszarze, gdzie denga jest powszechna. Od niedawna dostępny jest również preparat szczepionkowy Qdenga, który przeznaczony jest dla osób od 4. roku życia. Ze względu na brak danych dotyczących stosowania szczepionki u dorosłych, którzy wcześniej nie chorowali na dengę, a zwłaszcza u osób w starszym wieku, eksperci proponują zachować ostrożność.
Opracowano na podstawie: