Wirus Usutu (USUV) jest gatunkiem wirusa z rodzaju flawiwirusów. Nazwa wywodzi się od rzeki Usutu w Eswatini, w południowej Afryce. USUV został po raz pierwszy zidentyfikowany w 1959 roku podczas badania częstości występowania wirusów w stawonogach w południowej Afryce, gdzie został wyizolowany z komarów Culex neavei. Od tamtej pory USUV został wykryty także w wielu innych krajach afrykańskich. Wirus przenoszony jest na ssaki, w tym ludzi, przez komary, a do Europy został zawleczony za sprawą migracji bądź na skutek importu ptaków.
Wirus, powodujący śmiertelne zakażenia u ptaków, u ludzi związany jest z łagodnymi lub umiarkowanie ciężkimi objawami choroby. Możliwość przeniesienia wirusa z człowieka na człowieka rozważana jest podczas transfuzji krwi bądź transplantacji organów. Pacjenci zakażeni wirusem Usutu cierpią głównie z powodu niespecyficznych objawów, takich jak gorączka i wysypka skórna. U osób z obniżoną odpornością możliwe jest również wystąpienie objawów neurologicznych. Pierwszy przypadek świeżej neuroinwazyjnej infekcji wirusem Usutu na świecie (USUV meningoencephalitis) został zdiagnozowany we Włoszech w 2009 roku, po przebadaniu płynu mózgowo-rdzeniowego.
Niedawne badania przeprowadzone na surowicach dawców krwi potwierdziły istnienie bezobjawowych zakażeń USUV. Zgłoszono również 28 przypadków ostrego zakażenia USUV u ludzi, skutkujących poważnymi powikłaniami, takimi jak zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych oraz porażenie nerwu twarzowego.
Z powodu częstego występowania niespecyficznych objawów infekcja wirusem Usutu musi zostać poddana diagnostyce różnicowej z innymi chorobami tropikalnymi. Wywiad z pacjentem, obejmujący przebyte szczepienia oraz podróże, dostarcza ważnych informacji, dopełniając obraz kliniczny choroby oraz podpowiadając właściwą strategię diagnostyczną.
W związku z tym, iż detekcja wyizolowanego z ludzkiej surowicy, osocza bądź płynu mózgowo-rdzeniowego wirusa za pomocą reakcji RT-PCR nie zawsze jest skuteczna, ze względu na krótki okres wiremii (przedostanie się wirusa do krwi, gdzie następuje jego namnażanie) oraz niski ładunek wirusowy, badanie specyficznych przeciwciał dla USUV za pomocą testu ELISA lub IIFT ma szczególne znaczenie.
Zgodnie z obecnym stanem wiedzy przeciwciała klasy IgG są wykrywalne w surowicy w około 4 dni po pojawieniu się pierwszych objawów. Podejrzenie infekcji USUV może być potwierdzone w badaniu jakościowym i ilościowym surowicy pacjenta pod kątem obecności specyficznych przeciwciał klasy IgG dla USUV. Test Anty-Wirus Usutu ELISA oparty jest na rekombinowanych antygenach, które zapewniają wysoką swoistość i czułość.
Przy podejrzeniu zakażenia centralnego układu nerwowego można dodatkowo wykonać badanie płynu mózgowo-rdzeniowego pod kątem obecności przeciwciał klasy IgG przeciwko USUV. W związku z dużym podobieństwem antygenowym należy wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia reakcji krzyżowych z innymi flawiwirusami.
Obecnie nie istnieje specyficzna terapia antywirusowa dla infekcji USUV. Do tej pory nie opracowano też skutecznej szczepionki przeciwko wirusowi Usutu. Odkąd zwalczanie USUV nie jest możliwe ze względu na naturalny cykl życia ptak–komar, w zapobieganiu infekcji USUV ważną rolę odgrywa edukacja społeczna oraz indywidualne środki ochrony przed ukąszeniami komarów.
Opracowano na podstawie: