Gorączka czikungunia to choroba wywoływana przez wirus czikungunia, przenoszony przez komary Aedes aegypti oraz Aedes albopictus. Wirus może atakować różne komórki i narządy, a zakażenie manifestuje się u ludzi różnorodnymi objawami klinicznymi. Występuje także wrodzona postać choroby – czikungunia, która może być przenoszona z matki na dziecko poprzez łożysko.
Ze względu na zróżnicowane rozmieszczenie geograficzne wirusa wyodrębnił się jego podział na 5 odmiennych genetycznie podgatunków: zachodnioafrykański, środkowoafrykański, wschodnio- i południowoafrykański, Oceanu Indyjskiego oraz azjatycki. Od czasu swojego odkrycia gorączka czikungunia wywołała szereg epidemii na całym świecie.
Po ugryzieniu przez zainfekowanego komara wirus czikungunia namnaża się w miejscu wniknięcia, w fibroblastach skóry. Następnie przedostaje się do krwiobiegu, powodując wysoką wiremię (przedostanie się wirusa do krwi, gdzie następuje jego namnażanie). Gdy dotrze do docelowych narządów, manifestuje się różnorodnymi objawami klinicznymi. Objawy pojawiają się zazwyczaj między 4. a 7. dniem po ukąszeniu. Najczęściej są to: gorączka, bóle mięśniowe i stawów, a u małego odsetka osób mogą wystąpić tzw. atypowe objawy.
Gorączka czikungunia po raz pierwszy została opisana w 1952/1953 roku, kiedy to na płaskowyżu Makonde wybuchła epidemia tej choroby. W języku Makonde termin „czikungunia” oznacza „pacjenta o krzywym chodzie”. Ten występujący w 70% przypadków objaw spowodowany jest silnym bólem mięśni i stawów związanym z dużą wrażliwością na dotyk. Oprócz wysokiej gorączki zakażeniu wirusem czikungunia towarzyszą takie symptomy, jak: obrzęk węzłów chłonnych, wysypka, krwawe wybroczyny na skórze (petechia), łagodniejsze formy krwawienia śluzówki, np. krwawienie z nosa lub dziąseł, ból głowy, zmęczenie i zapalenie gałki ocznej.
Gorączka czikungunia ustępuje po około 10 dniach. Blisko 10% pacjentów doświadcza bólów stawów trwających od ponad 3 tygodni do miesięcy, a nawet lat po ustąpieniu choroby. W niektórych przypadkach mogą wystąpić powikłania, takie jak zapalenie wątroby, zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu lub rdzenia kręgowego. Po przebyciu zakażenia wirusem czikungunia nabywana jest odporność na całe życie.
Jednym z głównych wyzwań dla lekarzy jest różnicowanie objawów klinicznych czikungunii od objawów związanych z zakażeniami wirusami zika i denga, zwłaszcza gdy wirusy te występują na jednym obszarze. W przeciwieństwie do wirusów zika i denga, których zakażenia są asymptomatyczne u, odpowiednio, około 62 i 75% osób, wirus czikungunia powoduje objawy u większości zakażonych.
Wirus może być wykryty pomiędzy 1. a 4. dniem zakażenia metodą RT-PCR w próbkach płynów ustrojowych, takich jak ślina i mocz. Określenie specyficznych wobec wirusa przeciwciał klasy IgM oraz IgG jest możliwe od 8. do 10. dnia infekcji. Kontrolne badanie przeciwciał należy przeprowadzić zarówno w początkowej fazie infekcji, jak i w czasie rekonwalescencji, pamiętając o zachowaniu co najmniej 2-tygodniowego odstępu.
Do dzisiaj nie wynaleziono specyficznych leków przeciwwirusowych ani nie zatwierdzono szczepionek przeciwko gorączce czikungunia. Leczenie jest jedynie objawowe. W zależności od objawów stosuje się środki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz glikokortykosteroidy. Zakażenie wirusem czikungunia może współistnieć z innymi chorobami zakaźnymi, dlatego też bez potwierdzenia laboratoryjnego kluczowe jest ostrożne prowadzenie leczenia klinicznego.
Opracowano na podstawie: