Gorączka muchy piaskowej to choroba wywoływana przez wirus gorączki muchy piaskowej. Cztery główne serotypy obejmują wirusa gorączki piaskowej z Sycylii, wirusa gorączki piaskowej z Neapolu, wirusa gorączki piaskowej z Cypru i wirusa Toskanii (sycylijski-SFSC, neapolitański-SFNV, toskański-TOVS i cypryjski-CYPV).
Wirusy gorączki muchy piaskowej przenoszone są na ludzi przez różne gatunki much piaskowych. Głównym wektorem jest mucha Phlebotomus papatasi, występująca w tropikalnych i subtropikalnych regionach Azji, Afryki i Ameryki, ale spotykana również wszędzie tam, gdzie średnia temperatura utrzymuje się powyżej 10°C. W Europie występuje ona przede wszystkim w regionie Morza Śródziemnego, czasami pojawia się także w Europie Środkowej.
Okres inkubacji wirusa wynosi od 4 do 8 dni. Większość zakażeń wirusowych tej choroby przebiega bezobjawowo, czasami mogą pojawić się symptomy grypopodobne. Głównie obserwuje się wysoką temperaturę do 40°C, której towarzyszy ból głowy (najczęściej w okolicy czołowej), ból gałek ocznych, zaburzenia widzenia, bóle mięśni, pleców i stawów. Często występuje także zapalenie spojówek obydwu oczu. Dodatkowo mogą pojawić się nudności i biegunka. Zazwyczaj choroba ustępuje po 4 dniach. Ból głowy w okolicy czoła może utrzymywać się przez tygodnie, a nawet miesiące. Po bezgorączkowym okresie, trwającym od 7 do 14 dni, może rozwinąć się aseptyczne zapalenie opon mózgowych, przebiegające z lub bez podwyższonej temperatury. Taki przebieg choroby obserwuje się wśród infekcji serotypem sycylijskim i toskańskim. Ponadto mogą wystąpić takie powikłania, jak: ciężkie zapalenie mózgu i opon mózgowych lub zapalenie mózgu z zajęciem nerwu czaszkowego. Czasami obserwuje się uogólnione powikłania, np. powiększenie wątroby, zajęcie nerek, tendencję do krwawień i obniżoną krzepliwość krwi. Zazwyczaj rokowania w tej chorobie są dobre.
Diagnostyka gorączki muchy piaskowej opiera się na analizie objawów klinicznych i badaniach laboratoryjnych przeprowadzanych we wczesnych stadiach choroby, kiedy to obserwuje się limfocytopenię i powolny wzrost białka C-reaktywnego (CRP) oraz specyficznych przeciwciał IgM, a po kilku dniach – przeciwciał IgG we krwi. Stosuje się metody serologiczne, hodowlę komórkową lub badania molekularne. Wykrywanie swoistych przeciwciał przeciwko wirusowi gorączki muchy piaskowej w próbkach surowicy pobranych od pacjenta przeprowadza się za pomocą testu immunofluorescencji pośredniej i testu immunoenzymatycznego ELISA. Metody serologiczne są powszechnie stosowane do diagnozowania choroby, a poziom przeciwciał w organizmie pacjentów wzrasta 4-krotnie lub więcej po 14–21 dniach od momentu pojawienia się gorączki. Przeciwciała przeciwwirusowe pozostają w organizmie przez resztę życia pacjentów, są więc oni odporni na zawsze, ale ta odporność jest specyficzna wyłącznie dla tego serotypu wirusa, który wywołał infekcję. Nadal istnieje możliwość zakażenia innymi serotypami.
Dostępne jest jedynie leczenie objawowe gorączki muchy piaskowej. Zapobieganie chorobie polega głównie na unikaniu ukąszeń owadów poprzez stosowanie repelentów, moskitier oraz noszenie ubrań z długimi rękawami i nogawkami.
Opracowano na podstawie: