Hantawirusy, należące do rodziny Hantaviridae, mają zasięg globalny i są odpowiedzialne za ponad 150 tysięcy przypadków zachorowań rocznie. Zróżnicowane ze względu na obszar występowania różne serotypy są przenoszone przez różne gatunki myszy i szczurów. Wirusy te powodują trwałe, bezobjawowe infekcje u tych gryzoni i są wydzielane wraz ze śliną, kałem oraz moczem. Najnowsze doniesienia mówią również o przenoszeniu hantawirusów przez owady. Zakażenie u człowieka następuje głównie poprzez wdychanie kurzu i aerozoli, a czasem także przez błony śluzowe i spożycie zakażonej żywności. Zakażenia wirusami hanta można podzielić na kilka jednostek chorobowych:
Większość przypadków HFRS jest zgłaszana w Azji, a konkretniej w Chinach. Wiele występuje także w Europie oraz w obu Amerykach i Afryce. Według danych Państwowego Zakładu Higieny w Polsce do końca stycznia 2024 roku rozpoznano łącznie 242 przypadki HFRS, jednak uważa się te dane za niedoszacowane.
Okres inkubacji hantawirusów wynosi od 2 do 4 tygodni, w wyjątkowych przypadkach od 5 do 60 dni. Zakażenie zazwyczaj wiąże się z zaburzeniami funkcji śródbłonka ze zwiększoną przepuszczalnością naczyń krwionośnych oraz spadkiem ciśnienia. W HFRS poważnie uszkodzone zostają nerki, w HPS płuca, śledziona oraz pęcherzyk żółciowy, a w HCPS dodatkowo mięsień sercowy. Choroba ta w Polsce jest nadal mało znana i często nie jest uwzględniana w diagnostyce różnicowej ostrego uszkodzenia nerek.
W porównaniu z HFRS, HCPS jest cięższą formą, charakteryzującą się wyższymi wskaźnikami śmiertelności, wynoszącymi od około 30 do 50%.
Podstawą diagnostyki zakażeń hantawirusami jest analiza obrazu klinicznego i wyników badań serologicznych. Hodowle komórkowe wirusów są trudne do namnażania. Wykrywanie wirusowego RNA we krwi metodą PCR może być wykonywane tylko w ciągu pierwszych kilku dni po zakażeniu, ponieważ faza wiremii (przedostanie się wirusa do krwi, gdzie następuje jego namnażanie) jest bardzo krótka i kończy się po wystąpieniu pierwszych objawów.
Najczęściej stosowane testy serologiczne to testy ELISA, pozwalające na oznaczenie przeciwciał w klasach IgM i IgG. Przeciwciała IgM przeciw hantawirusom są wytwarzane na wczesnym etapie, któremu towarzyszą objawy infekcji, i zwykle zanikają po 2 lub 3 miesiącach; przeciwciała IgG pojawiają się kilka dni później i mogą utrzymywać się przez kilka lat, a nawet całe życie pacjenta.
Testy immunofluorescencji pośredniej są również regularnie stosowane do diagnostyki, ale mają niższą swoistość. Ponadto opracowano szybkie, użytkowe testy immunochromatograficzne, które są dostępne komercyjnie.
Obecnie nie istnieje żadna specyficzna terapia zakażeń hantawirusami, leczy się jedynie objawy. Zaleca się, aby pacjenci z HCPS i ciężkim HFRS byli hospitalizowani w celu ścisłego monitorowania ich stanu i zapewnienia specjalistycznej opieki.
Niedawne badania rybawiryny wykazały aktywność przeciwhantawirusową in vitro i in vivo. Badania kliniczne na chińskich pacjentach z HFRS sugerują, że terapia rybawiryną może znacząco zmniejszyć wskaźnik śmiertelności, jeśli jest zapoczątkowana w ciągu pierwszych 5 dni od wystąpienia objawów.
Do tej pory ani w USA, ani w Europie nie została zatwierdzona do stosowania żadna szczepionka, a więc jedynymi sposobami minimalizowania ryzyka chorób wywoływanych przez hantawirusy są świadomość społeczna i środki ostrożności.
Opracowano na podstawie: