Blisko 20% par starających się o dziecko doświadcza poronienia, a u części z nich jest to zjawisko nawracające. Nawracające poronienia, inaczej poronienia nawykowe, definiuje się jako co najmniej trzykrotną, występującą po sobie utratę ciąży. Poronienia nawracające wiążą się z wieloma wtórnymi problemami – zdrowotnymi, społecznymi, psychologicznymi. Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii oraz Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) zalecają rozpoczęcie diagnostyki już po drugim poronieniu. Przyczyny nawracających poronień mogą być różne, wśród nich wymienia się czynniki anatomiczne, hormonalne, immunologiczne, infekcyjne i genetyczne.
Rola genów w nawracających poronieniach jest intensywnie badana, ale jeszcze nie do końca zrozumiana. Zidentyfikowano niektóre geny, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nawracających poronień. Nawracające poronienia mogą być związane z uwarunkowaną genetycznie trombofilią wrodzoną. Wczesne wykrycie trombofilii wrodzonej i wdrożenie odpowiedniego leczenia mogą zwiększyć szanse na pomyślne zakończenie ciąży i urodzenie zdrowego dziecka. PTGiP zaleca wykonanie badań genetycznych w kierunku trombofilii wrodzonej po wielokrotnych poronieniach. Rekomendowane jest wykonanie badań genetycznych w pakiecie, tj. w kierunku mutacji w genach kodujących czynnik V i czynnik II.
Mutacja genu kodującego czynnik V (FV), znana jako mutacja V Leiden, to jedna z najczęściej występujących zmian genetycznych zwiększających ryzyko występowania zakrzepów. Czynnik V i protrombina to grupa białek odpowiedzialnych m.in. za regulację procesów krzepnięcia krwi, dlatego nazywa się je czynnikami krzepnięcia. W wyniku mutacji V Leiden dochodzi do zaburzenia równowagi procesów krzepnięcia i zwiększenia ryzyka powstania zmian zakrzepowo-zatorowych w organizmie. W kontekście ciąży mutacja ta może wpłynąć na krążenie krwi w łożysku, co może z kolei prowadzić do zaburzeń w dostarczaniu tlenu i składników odżywczych do płodu. Zwiększa to ryzyko poronienia, zwłaszcza w przypadku, gdy zakrzepica występuje w małych naczyniach krwionośnych łożyska.
Nie wszystkie osoby z mutacją V Leiden doświadczą nawracających poronień, ale jest to istotny czynnik ryzyka. Obecność mutacji V Leiden w obu kopiach genu (mutacja homozygotyczna) zwiększa ryzyko zakrzepicy aż 50–100-krotnie w porównaniu do populacji ogólnej! Nosicielki mutacji FV, szczególnie jeśli mają historię poronień, powinny skonsultować się z lekarzem, aby omówić indywidualne podejście do starań o potomstwo. W niektórych przypadkach może być zalecana terapia przeciwzakrzepowa lub inne środki zapobiegawcze, aby zmniejszyć ryzyko powikłań związanych z ciążą.
Mutacja w genie kodującym czynnik II (FII) (mutacja G20210A), znana również jako mutacja genu protrombiny (czynnik II protrombiny), zwiększa ryzyko zakrzepicy, która również może przyczynić się do powikłań ciąży i zwiększyć ryzyko poronienia. Mutacja w genie FII powoduje zwiększoną produkcję protrombiny, która jest białkiem biorącym udział w procesie krzepnięcia krwi. W warunkach fizjologicznych protrombina jest syntetyzowana w wątrobie i odgrywa kluczową rolę w przekształceniu fibrynogenu w fibrynę, która tworzy skrzepy krwi. Zwiększone stężenie protrombiny, które jest wynikiem mutacji G20210A, może zwiększyć skłonność krwi do tworzenia skrzepów.
Obecność mutacji w jednej kopii genu protrombiny (mutacja heterozygotyczna) zwiększa ryzyko zakrzepicy nawet 3-krotnie. Gdy w obu jego kopiach stwierdza się mutację, ryzyko zakrzepicy rośnie jeszcze bardziej.
Osoby z mutacją protrombiny mogą wymagać profilaktycznego leczenia przeciwzakrzepowego w czasie ciąży, dlatego zaleca się konsultację ze specjalistą, który może dostosować leczenie do indywidualnych potrzeb pacjentki.
Niektóre badania wskazują, że mutacje w genie MTHFR mogą mieć wpływ na podwyższone ryzyko nawracających poronień. Gen MTHFR koduje enzym (reduktazę metylenotetrahydrofolinową), który odgrywa kluczową rolę w metabolizmie i wchłanianiu kwasu foliowego w organizmie oraz pośrednio wpływa na regulację poziomu homocysteiny. Mutacje w tym genie prowadzą do zwiększonego poziomu homocysteiny w organizmie, co może stanowić czynnik rozwoju chorób układu krążenia wpływających na ciążę.
Mutacje w genie MTHFR warunkują powstanie mniej aktywnej formy enzymu MTHFR. W związku z tym osoby, które posiadają mutacje w genie MTHFR, bez właściwej suplementacji są narażone na niedobór kwasu foliowego i podwyższony poziom homocysteiny. Nosicielki mutacji MTHFR mogą wymagać większych dawek kwasu foliowego i innych suplementów, aby zminimalizować ryzyko powikłań ciążowych, w tym poronień.
W badaniach genetycznych analizuje się dwa polimorfizmy (warianty) genu MTHFR: 677 C>T oraz 1298 A>C.