Wirus HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego (Human papillomavirus), to jedna z najczęstszych infekcji przenoszonych drogą płciową na całym świecie. Szacuje się, że blisko 75% osób aktywnych seksualnie ulegnie zakażeniu wirusem HPV w ciągu swojego życia. To, co czyni go szczególnie niebezpiecznym, to jego zdolność do wywoływania nowotworów, w tym raka szyjki macicy, odbytu, sromu, prącia, a także raka jamy ustnej i gardła.
Wirus HPV przenosi się głównie podczas kontaktów seksualnych, w tym również stosunku oralnego oraz analnego. Większość zakażonych nie jest świadomych infekcji, przez co przenosi wirusa na swoich partnerów. Do zakażenia może dojść również przez kontakt skórny – pełny stosunek seksualny nie jest konieczny do zakażenia. W odróżnieniu od większości infekcji przenoszonych drogą płciową, użycie prezerwatywy nie chroni przed zakażeniem, a jedynie zmniejsza ryzyko. Raz przebyta infekcja nie uodparnia na całe życie, dlatego możliwe jest wielokrotne zakażenie tym wirusem.
Większość infekcji HPV przebiega bezobjawowo i samoistnie ustępuje. Jednakże u osób, których organizm nie jest w stanie samodzielnie zwalczyć wirusa, infekcja może prowadzić do onkogenezy (proces prowadzący do powstania nowotworu). Często osoby zakażone wirusem HPV nie mają żadnych objawów. Niekiedy pojawiają się brodawki (stąd nazwa: wirus brodawczaka ludzkiego). W przypadku kobiet istnieje również ryzyko wystąpienia zmian przedrakowych w szyjce macicy, które mogą być wykryte podczas badań cytologicznych. Wykazano, że DNA wirusa HPV jest obecne w 99,7% próbek z rakiem szyjki macicy, co potwierdza związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy infekcją HPV a rakiem szyjki macicy.
Znanych jest niemal 200 typów wirusa HPV. Ze względu na konsekwencje wywoływanych przez nie infekcji dzieli się je na typy: wysokiego i niskiego ryzyka rozwoju nowotworu, tzw. typy wysokoonkogenne i niskoonkogenne.
Typy HPV wysokiego ryzyka rozwoju nowotworu (typy wysokoonkogenne): 16, 18, 26, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 53, 56, 58, 59, 66, 68, 73, 82. Szczególnie niebezpieczne dla zdrowia są typy 16 i 18. Zakażenie nimi znacznie podnosi ryzyko wystąpienia zmian prowadzących do rozwoju nowotworów: szyjki macicy, pochwy, penisa, odbytu, jamy ustnej, krtani, oka, spojówki i innych.
Typy HPV niskiego ryzyka rozwoju nowotworu: 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72, 81, 89. Mogą powodować brodawki, np. w drogach oddechowych, kłykciny kończyste.
Określenie typu wirusa wywołującego infekcję HPV metodami genetycznymi jest najczulszym badaniem pozwalającym oszacować ryzyko rozwoju nowotworu. Zgodnie z zaleceniami ekspertów testy DNA HPV powinny być bezwzględnie zastosowane u kobiet z niejasnym wynikiem cytologii.
Leczenie infekcji wirusem HPV koncentruje się głównie na eliminacji objawów (np. brodawki mogą być usunięte) i zmniejszeniu ryzyka powikłań, takich jak rozwój zmian nowotworowych. Część infekcji wirusem HPV może ustąpić samoistnie – sprzyja temu ogólny dobry stan organizmu, który można utrzymać, prowadząc zdrowy styl życia (np. odpowiednia dieta, uprawianie sportu).
Profilaktyka:
Ważne jest, aby osoby zakażone wirusem HPV regularnie konsultowały się ze specjalistą w celu monitorowania swojego stanu zdrowia i otrzymywania odpowiedniej opieki medycznej.