Badania serologiczne

W diagnostyce serologicznej celiakii wykonuje się oznaczenie poziomu przeciwciał:

• przeciwko transglutaminazie tkankowej (anty-tTG) – podstawowy biomarker celiakii; najwyższą czułość wykazują testy wykrywające przeciwciała anty-tTG w klasie IgA
• przeciwko endomysium (EmA) – endomysium jest delikatną, drobnowłóknistą tkanką łączną otaczającą włókna mięśniowe; najwyższą czułość zapewniają testy wykrywające EmA w klasie IgA
• przeciwko deamidowanym peptydom gliadyny (anty-DGP (GAF-3X)) – testy tego rodzaju wykonuje się u pacjentów z selektywnym niedoborem przeciwciał w klasie IgA; badanie przeciwciał anty-tTG/EmA w klasie IgA u takich osób może skutkować wynikiem fałszywie negatywnym i w takiej sytuacji należy zapewnić równie czuły i specyficzny marker w klasie IgG – np. przeciwciała anty-DGP

Badania przesiewowe w celiakii

Zgodnie z rekomendacjami jako badanie przesiewowe u osób z podejrzeniem celiakii zaleca się wykonanie oznaczenia przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej (anty-tTG) w klasie IgA oraz określenie całkowitego poziomu przeciwciał w klasie IgA.

Badania u osób z niedoborem przeciwciał w klasie IgA

U pacjentów z selektywnym niedoborem IgA wykonuje się testy w kierunku przeciwciał w klasie IgG (anty-DGP (GAF-3X), EmA, anty-tTG). W przypadku uzyskania nieprawidłowych wyników badań przesiewowych pacjent powinien być skierowany do gastroenterologa.

Przeciwwskazania do wykonywania badań serologicznych

Badania serologiczne w kierunku celiakii należy wykonywać u pacjentów, którzy nie stosują diety bezglutenowej. U pacjentów niezdiagnozowanych, stosujących dietę bezglutenową, dla potwierdzenia lub wykluczenia celiakii należy przeprowadzić prowokację glutenem. Stosuje się ją jedynie w przypadku osób dorosłych pod kontrolą lekarza specjalisty (gastroenterologa). Do niedawna normą była prowokacja poprzez zastosowanie diety zawierającej co najmniej 10 g glutenu na dzień przez 6–8 tygodni. Konieczny czas stosowania prowokacji glutenem może się jednak różnić u poszczególnych pacjentów. U niektórych osób wykrycie zmian histopatologicznych jest możliwe już po 2 tygodniach stosowania diety zawierającej gluten. Aktualne rekomendacje ACG z 2023 roku zalecają stosowanie diety zawierającej co najmniej 3 g glutenu na dzień przez 6 tygodni przy dobrej tolerancji pacjenta.