Kobieta, która spodziewa się dziecka, oprócz szkodliwych czynników, takich jak: palenie papierosów, picie alkoholu, używanie leków, niewłaściwe odżywianie, jest narażona również na choroby, którymi może zarazić się od starszego dziecka. Jedną z bardzo powszechnych i zakaźnych chorób jest cytomegalia, którą powoduje wirus cytomegalii (CMV, cytomegalovirus).
Objawy zakażenia
U większości zdrowych osób, które zakaziły się wirusem cytomegalii, choroba przebiega bezobjawowo lub z objawami podobnymi do mononukleozy:
- złe samopoczucie
- gorączka
- bóle mięśni
- powiększenie szyjnych węzłów chłonnych
Po infekcji pierwotnej (występującej pierwszy raz w życiu) wirus cytomegalii przechodzi w stan nieaktywny (uśpiony), lecz w przyszłości może dojść do jego reaktywacji (zakażenie nawracające, wtórne).
Wirus cytomegalii – zakażenie w ciąży
Zakażenie CMV u kobiet w ciąży jest niebezpieczne, gdyż w jego wyniku może dojść do wrodzonego zakażenia CMV u dziecka. Wirus cytomegalii to najczęstszą przyczyną zakażeń wewnątrzmacicznych (ok. 1% wszystkich żywo urodzonych noworodków), wad płodu i upośledzonego rozwoju dzieci [1].
Prawdopodobieństwo zakażenia przez łożysko w przypadku zakażenia pierwotnego sięga 30–40%, a infekcji wtórnej tylko 1%. Dlatego tak ważna jest świadomość, czy przyszła mama przechodziła już infekcję CMV przed ciążą czy nie. W tym celu należy wykonać badanie przeciwciał związanych z zakażeniem CMV, najlepiej na etapie planowania ciąży.
Badanie przeciwciał
U kobiet planujących macierzyństwo warto wykonać badanie, które umożliwia ocenę obecności przeciwciał IgG przeciwko CMV. U pacjentek, u których testy wykażą wynik ujemny, czyli brak typowych przeciwciał w klasie IgG, istnieje ryzyko wystąpienia infekcji pierwotnej w trakcie ciąży. Jeśli we krwi kilka miesięcy przed ciążą znajdują się przeciwciała IgG przeciwko CMV, oznacza to, że kobieta przeszła cytomegalię, a obecne przeciwciała chronią ją przed pierwotną infekcją.
Obecnie w Polsce nie prowadzi się rutynowej diagnostyki ciężarnych w kierunku zakażenia CMV, jednak coraz częściej swoiste testy z krwi są zlecane przez położników.
Jak chronić się przed zakażeniem?
Szacuje się, że ok. 40–80% populacji (w zależności od regionu świata) jest zakażonych wirusem cytomegalii. Najważniejszym czynnikiem ryzyka zakażenia CMV u kobiet w ciąży jest częsty i długi kontakt z małymi dziećmi, gdyż dzieci w wieku poniżej 2 lat wydalają wirusa w ślinie i moczu średnio przez 24 miesiące.
Nie istnieje szczepionka przeciwko CMV. Dla kobiety planującej ciążę ważne będzie zatem:
- ocena ryzyka wystąpienia zakażenia pierwotnego w trakcie ciąży (należy wykonać badanie przeciwciał)
- badania kontrolne w trakcie ciąży
- profilaktyka zakażenia, czyli sposoby na unikanie kontaktu z wirusem cytomegalii
Proste sposoby unikania zakażenia CMV u kobiet w ciąży to:
- dokładne mycie rąk mydłem i wodą, zwłaszcza po zmianie pieluszek, karmieniu małych dzieci, wycieraniu nosa, sprzątaniu zabawek dziecka
- ograniczenie wspólnego użytkowania z dzieckiem jedzenia, płynów i sztućców
- nie wkładanie smoczka dziecięcego do swoich ust
- unikanie kontaktu ze śliną dziecka przy całowaniu
- mycie zabawek, blatów mebli i innych powierzchni, które miały kontakt z moczem lub śliną dziecka
Opracowano na podstawie: Sieroszewski P., Bober Ł., Kłosiński W., Zakażenia podczas ciąży, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia 2012, 5.2: 65–84.