Niepłodność o podłożu autoimmunizacyjnym

Przyczyny niepłodności mogą być różnorodne i obejmują wady anatomiczne, problemy endokrynologiczne (hormonalne), słabą jakość nasienia lub zaburzenia uniemożliwiające zapłodnienie, zagnieżdżenie się oraz rozwój powstałego zarodka. Zarówno niepłodność męska, jak i żeńska mogą być przyczyną trudności w poczęciu dziecka. Często przyczyną niepłodności o tzw. niewyjaśnionej etiologii jest proces autoimmunizacyjny, który największą rolę odgrywa na etapie zagnieżdżania się zarodka lub rozwoju wczesnej ciąży.

Niepłodność o podłożu autoimmunizacyjnym – diagnostyka

Niepłodność autoimmunizacyjną można podejrzewać szczególnie w przypadku:

• par z niepłodnością idiopatyczną (niejasnego pochodzenia), u których nie można określić konkretnej przyczyny problemów z poczęciem
• kobiet, które miały trzy lub więcej poronień, co sugeruje możliwość reakcji autoimmunizacyjnej uniemożliwiającej rozwój ciąży na wczesnym etapie
• kobiet z rozpoznaną endometriozą, gdyż stan zapalny związany z tą chorobą może aktywować układ odpornościowy i prowadzić do powstania przeciwciał

Testy w kierunku niepłodności o podłożu autoimmunizacyjnym są wykonywane w laboratorium przez wykwalifikowany personel medyczny. Badania serologiczne wykorzystywane w diagnostyce niepłodności polegają na wykrywaniu specyficznych przeciwciał, które uniemożliwiają zapłodnienie lub rozwój ciąży w I trymestrze.

Niepłodność o podłożu autoimmunizacyjnym – przeciwciała

Najczęściej obserwowane przeciwciała w związku z niepłodnością to:

• przeciwciała przeciwko plemnikom (ang. anti-sperm antibodies, ASA): mogą zakłócać ruchliwość i funkcje plemników, co utrudnia penetrację komórek jajowych i zapłodnienie; mogą one być obecne zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, co może być przyczyną niepowodzenia zapłodnienia u aż 9–36% niepłodnych par; obecność ASA można stwierdzić we krwi, w nasieniu i w wydzielinie szyjki macicy; występowanie ASA zmniejsza prawdopodobieństwo zapłodnienia
• przeciwciała antyjajnikowe (ang. anti-ovarian antibodies, AOA): mogą atakować komórki jajników, co prowadzi do zaburzeń w procesie owulacji i wydzielania hormonów
• przeciwciała przeciwko błonie przejrzystej (ang. anti-zona pellucida antibodies, AZA): są one skierowane przeciwko warstwie otaczającej komórkę jajową, co może utrudniać penetrację plemników i zagnieżdżanie się zarodka
• przeciwciała skierowane przeciwko komórkom tekalnym w jajnikach: zakłócają proces owulacji
• przeciwciała przeciwko komórkom Leydiga jąder: mają wpływ na produkcję testosteronu i inne funkcje związane z płodnością męską

Obecność przeciwciał może zakłócać płodność, utrudniając poczęcie dziecka. Diagnostyka i leczenie niepłodności związanej z procesem autoimmunologicznym wymagają dokładnej analizy, różnicowania z innymi przyczynami niepłodności oraz indywidualnego podejścia do każdej pary.

Niepłodność o podłożu autoimmunizacyjnym – interpretacja wyników

W przypadku niepłodności o podłożu autoimmunizacyjnym ważne jest zidentyfikowanie, które komórki są celem ataku układu odpornościowego oraz który etap zapłodnienia lub rozwoju ciąży jest utrudniony. Od wyników badań laboratoryjnych (interpretowanych przez lekarza ginekologa) zależy postępowanie terapeutyczne, którego celem jest prawidłowo przebiegająca ciąża. Niekiedy niezbędne jest wykonanie procedur medycznych mających na celu wsparcie procesu rozrodu. Indywidualne podejście do każdej pary jest kluczowe dla osiągnięcia pozytywnego wyniku w leczeniu niepłodności autoimmunologicznej.