Czego szukasz?

Ciąża i niepłodność
Wróć
Wróć
test text

Znajdź laboratorium

Zespół antyfosfolipidowy

Zespół antyfosfolipidowy (ang. antiphospholipid syndrome, APS) to choroba o podłożu autoimmunizacyjnym, w której układ immunologiczny (odpornościowy) atakuje własne białka – fosfolipidy. Objawia się ona epizodami zakrzepicy oraz powikłaniami położniczymi (m.in. wielokrotnymi poronieniami). APS to najczęstsza nabyta forma trombofilii („nadkrzepliwości”). Rozróżnia się APS pierwotny, który nie jest powiązany z innymi chorobami, oraz APS współwystępujący z innymi schorzeniami, często z toczniem rumieniowatym układowym (SLE).

Zachorowalność na APS wynosi 4–5 przypadków na 100 tysięcy rocznie. Choroba najczęściej diagnozowana jest u młodych osób w wieku od 15 do 50 lat, ale zdecydowanie częściej u kobiet niż u mężczyzn (w stosunku 3,5:1), szczególnie jeśli współistnieje ze SLE (7:1).

Choć przyczyny APS nie są w pełni poznane, wiadomo, że w trakcie tej choroby organizm produkuje przeciwciała antyfosfolipidowe, które są zaliczane do grupy autoprzeciwciał (po wytworzeniu przez układ immunologiczny atakują one fosfolipidy obecne w komórkach).

Zespół antyfosfolipidowy – objawy

Typowe objawy APS to skłonność do zakrzepicy oraz powikłań położniczych (związanych z ciążą). Zakrzepy, które powstają w wyniku procesu autoimmunizacyjnego w przebiegu APS, mogą blokować przepływ krwi przez naczynia krwionośne (najczęściej w kończynach dolnych i tętnicach mózgu). Powikłania ciążowe obejmują m.in. poronienia. Problem nawracających poronień dotyka około 1% populacji, a APS odpowiada za 10–15% tych przypadków. W związku z tym w przypadku nawracających poronień o nieznanym pochodzeniu należy rozważyć APS jako możliwą ich przyczynę.

Wewnątrzmaciczna śmierć płodu (IUFD), stan przedrzucawkowy oraz ograniczenie wzrastania płodu w macicy (IUGR) to kolejne komplikacje, które mogą wystąpić u ciężarnych z APS.

Niepowodzenia położnicze mogą być pierwszym i jedynym objawem zespołu antyfosfolipidowego. Obecnie dzięki postępowi medycyny, w tym również diagnostyki laboratoryjnej, i skutecznym metodom terapeutycznym większość ciąż kobiet z APS kończy się urodzeniem zdrowego dziecka.

Zespół antyfosfolipidowy – diagnostyka

Diagnostyka APS opiera się na ocenie objawów klinicznych i przeprowadzeniu odpowiednich testów laboratoryjnych. Rozpoznanie APS (zgodnie z aktualnymi rekomendacjami) wymaga potwierdzenia obecności przynajmniej jednego kryterium klinicznego, np. poronienia, i otrzymania w ciągu 3 lat od jego identyfikacji co najmniej jednego wyniku pozytywnego w badaniach w kierunku przeciwciał antyfosfolipidowych.

Kryteria diagnostyczne APS podzielono na:

  • badanie antykoagulantu tocznia (LA)
  • badanie przeciwciał antykardiolipinowych i/lub przeciwciał przeciwko β2-glikoproteinie 1

Z uwagi na to, że przeciwciała antyfosfolipidowe mogą występować na skutek infekcji bakteryjnych, wirusowych czy pasożytniczych oraz w przebiegu różnych chorób, a nawet u niewielkiego odsetka osób zdrowych, badania w ich kierunku należy wykonywać wyłącznie ze wskazań klinicznych (tj. przy podejrzeniu APS na podstawie niepokojących objawów, np. nawracających poronień).

Zespół antyfosfolipidowy – interpretacja wyników

Diagnostyka przeciwciał antyfosfolipidowych stanowi wyzwanie. Na wyniki badań laboratoryjnych, które wykonuje się przy podejrzeniu APS, ma wpływ wiele czynników. W związku z tym wyniki testów powinny być interpretowane przez lekarza, który ma wgląd do pełnej dokumentacji medycznej pacjentki. Trafna diagnoza i ustalenie właściwego planu leczenia pozwala na skuteczne zapobieganie powikłaniom położniczym związanym z APS.