Dzięki wprowadzeniu masowych szczepień przeciw krztuścowi w 1960 roku nastąpił gwałtowny spadek zachorowań. Po wielu latach spokoju krztusiec powrócił. Czy jest się czego obawiać? Kto dziś, w XXI w., choruje na krztusiec i dlaczego?
Krztusiec jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie Bordetella pertussis, które namnażają się w błonie śluzowej dróg oddechowych, uszkadzając ją. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Krztusiec to wybitnie zakaźna choroba. Chorobą o porównywalnym indeksie zakaźności jest tylko odra. Zarówno jeden pacjent z odrą, jak i jeden pacjent z krztuścem jest w stanie zarazić osiemnastu następnych. Dla porównania: pacjent z grypą – czterech. Najbardziej typowym objawem są napady kaszlu (prowadzące nawet do wymiotów) trwające przez kilka tygodni.
Częstość występowania krztuśca w Polsce – czy jest się czego bać?
Od połowy lat 90. obserwowano ponowny wzrost zachorowań na tę chorobę, spowodowany spadkiem odporności poszczepiennej. W związku z wprowadzeniem w 2003 roku dawki przypominającej szczepionki u dzieci w 6. roku życia odnotowano poprawę sytuacji epidemiologicznej krztuśca – rejestrowano ok. 2–3 tys. zachorowań rocznie. Wszystko jednak wskazuje na to, że krztusiec powraca. W 2012 roku odnotowano najwyższą od około 40 lat liczbę zachorowań na krztusiec, tj. 4683 przypadki, w tym 1497 wymagających hospitalizacji. W 2013 i 2014 roku odnotowano odpowiednio 2185 i 2102 zachorowania. W 2015 roku zarejestrowano 4956 przypadków zachorowań na krztusiec, tj. liczbę ponad dwukrotnie wyższą w porównaniu do 2014 roku. W 2016 roku liczba zarejestrowanych zachorowań wzrosła aż do 6855 przypadków.
Dla kogo krztusiec jest najbardziej niebezpieczny?
Krztusiec jest chorobą wysoce zaraźliwą, najgroźniejszą u dzieci najmłodszych, głównie w pierwszych 6 miesiącach życia. Ryzyko zgonu z powodu krztuśca jest w tej grupie wiekowej najwyższe. Badania epidemiologiczne wyraźnie wskazują, że najczęściej źródłem zakażenia dziecka jest najbliżej otoczenie, głównie matka.
Szczepienie
Szczepienie na krztusiec w ciąży (po 28. tygodniu) jest obecnie szczepienie zalecanym w Programie Szczepień Ochronnych z 2018 r. Szczepienie w okresie ciąży chroni matkę i płód a dzięki transferowi swoistych przeciwciał przez łożysko również dziecko w okresie pierwszych miesięcy jego życia, kiedy ze względu na niedojrzały układ immunologiczny (odpornościowy) jest najbardziej wrażliwe na zachorowanie, a ze względu na wiek nie może być jeszcze szczepione. Szczepienie kobiety w ciąży dodatkowo ogranicza transmisję zakażenia z matki na noworodka, w okresie pierwszych miesięcy jego życia.
Opracowano na podstawie:
- http://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/jakie-szczepeinia-zaleca-sie-kobietom-w-ciazy/2/#dlaczego-zaleca-sie-szczepienia-kobiet-w-ciazy–
- Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2017 roku w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2018, Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, poz. 108.
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu, Gin. Pol 76.7 (2005): 517–527.