Typowe objawy celiakii dotyczą problemów ze strony układu pokarmowego, ataksja zdecydowanie do nich nie należy. Są to przede wszystkim przewlekłe biegunki, i niskorosłość u dzieci, a także związane z tym choroby niedoborowe (np. osteoporoza i anemia), wynikające z braku zdolności wchłaniania składników pokarmowych przez zniszczone kosmki jelitowe.
Część pacjentów celiakalnych skarży się jednak na całkiem inne objawy – o naturze neurologicznej. Są to m.in. drgawki, silne bóle głowy, padaczka, a także najczęściej występująca ataksja móżdżkowa, czyli niezborność ruchów. Według niektórych badań nawet co dziesiąta osoba chora na celiakię może doświadczać takich symptomów, a 15% wszystkich rodzajów ataksji, z którymi spotyka się lekarz neurolog, wynika z celiakii.
Ataksja obejmuje zespół różnych objawów wynikających z nieprawidłowego działania móżdżku. Do najpowszechniejszych z nich zaliczamy:
- pieczenie, mrowienie, drętwienie w dłoniach i stopach
- brak czucia w końcach palców stóp i dłoni (dystalna utrata czucia)
- brak koordynacji ruchowej, np. chwiejny chód
- wypadanie przedmiotów z rąk
- drętwienie i inne nieprzyjemne odczucia na twarzy, tułowiu lub w obszarze lędźwiowo-krzyżowym
- zaburzenia mowy (dysartria)
- oczopląs, porażenie wzroku
- zmniejszone odruchy kostki
- ogólne osłabienie
Co ciekawe, nie zawsze w parze z ataksją idą objawy ze strony układu pokarmowego lub niedobory witamin, a bardzo trudno o postawienie prawidłowej diagnozy, kiedy nic nie wskazuje na celiakię lub inne zaburzenie należące do spektrum chorób glutenozależnych. Bywa, że w jelicie nie zachodzą zmiany charakterystyczne dla celiakii. W ataksji zazwyczaj obecne są zarówno przeciwciała antygliadynowe (a/GAF lub a/DGP), jak i przeciwciała przeciwko transglutaminazie 2 (a/tTG2) oraz 6 (a/tTG6). U większości badanych osób niepokojące zmiany są widoczne w badaniach obrazowych, m.in. rezonansie magnetycznym. Najnowsze doniesienia naukowe wskazują, że objawy ataksji występują także u osób z nieceliakalną nadwrażliwością na gluten i to głównie u nich brak jest markerów takich jak zanik kosmków i obecność przeciwciał przeciwko transglutaminazie 2 (a/tTG2). W tym wypadku również ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej powinno przynieść oczekiwane efekty.
Opracowano na podstawie:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5591866/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25925933/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26832652
Zdjęcie: Designed by Freepik