Czego szukasz?

Dietetyka
Wróć
Wróć
test text

Znajdź laboratorium

ABC układu pokarmowego

Utworzone przez Anna Kołtyś
układ pokarmowy Czytanie zajmuje ok. 3 min
Czytanie zajmuje ok. 3 min
Spis treści:

Aby zrozumieć, czym są nieswoiste choroby zapalne jelit, należy zapoznać się z budową układu pokarmowego oraz funkcjami, jakie pełni on w organizmie.

Budowa układu pokarmowego

Na układ pokarmowy składają się: jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie oraz grube, a także gruczoły – trzustka, wątroba i ślinianki.

Najdłuższą część przewodu pokarmowego stanowi jelito cienkie, które osiąga 4–5 m długości. Składa się z dwunastnicy, jelita czczego i jelita krętego. Średnica tego organu to 2,5–5 cm, a jego powierzchnię chłonną dodatkowo zwiększają fałdy okrężne oraz kosmki jelitowe. Dzięki tak zaawansowanemu pofałdowaniu pole powierzchni przewodu pokarmowego dochodzi aż do 400m2! Strawione substancje wchłaniane są do krwi między innymi w wyniku czynności motorycznej jelita, w tym perystaltyki, czyli ruchu robaczkowego.

Jelito grube u dorosłego człowieka może mieć nawet 1,5 m długości! Wyróżnia się trzy strefy: kątnicę (jelito ślepe), okrężnicę i odbytnicę. Okrężnica rozpoczyna się od części wstępującej, która przechodzi zagięciem wątrobowym w okrężnicę poprzeczną i zagięciem śledzionowym w okrężnicę zstępującą, ta natomiast przechodzi w esicę łączącą się z odbytnicą. Na końcu przewodu pokarmowego znajduje się odbyt.

Funkcje układu pokarmowego

Do zadań układu pokarmowego należy przede wszystkim:

  • trawienie pokarmów
  • wchłanianie produktów odżywczych
  • wydalanie niestrawionych resztek pokarmowych i produktów przemiany materii, które są składnikami kału

Trawienie pokarmów rozpoczyna się już w jamie ustnej i jest kontynuowane w żołądku, dwunastnicy i jelicie cienkim. Proces ten zachodzi dzięki enzymom trawiennym, które wydzielane są przez ślinianki, żołądek, nabłonek jelita, a także trzustkę i wątrobę. Bakterie jelitowe również odgrywają znaczną rolę – dzięki nim jesteśmy w stanie trawić np. błonnik.

W jelicie grubym odbywa się wchłanianie nadmiaru wody i formowanie stolca.

Ściany przewodu pokarmowego od wewnątrz pokryte są błoną śluzową. W niej znajdują się liczne gruczoły, które wydzielają soki trawienne i śluz. Zadaniem śluzu jest ochrona jelita przed uszkodzeniem oraz ułatwienie przemieszczania się treści pokarmowej. Za przesuwanie i mieszanie treści pokarmowej odpowiada zewnętrzna błona mięśniowa, zbudowana z grubej warstwy gładkich włókien mięśniowych. Jelito otoczone jest dwuwarstwową błoną, nazywaną otrzewną.

Integralna całość

Każda część przewodu pokarmowego pełni ściśle określoną funkcję, która wpływa na kolejne etapy procesu trawienia treści pokarmowej. Zaburzenia funkcjonowania któregokolwiek z odcinków przewodu pokarmowego mogą powodować poważne objawy lub prowadzić do niedoborów pokarmowych czy niedożywienia.

W przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego zmiany zapalne ograniczają się tylko do jelita grubego, natomiast w chorobie Leśniowskiego-Crohna proces zapalny może dotyczyć dowolnego odcinka przewodu pokarmowego – od jamy ustnej do odbytu.

Opracowano na podstawie: Mossakowska M., Poradnik dla młodzieży i rodziców dzieci chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) lub chorobę Leśniowskiego-Crohna, Warszawa 2014: 9–11.