PANS i PANDAS są wywołanymi infekcją chorobami autoimmunizacyjnymi, które powodują zaburzenia neurologiczne u dzieci. Schorzenia te wywołują nagłe pojawienie się zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych (OCD, ang. Obsessive Compulsive Disorder), tików, ruchów pląsawiczych, hiperaktywności, zmian osobowości, problemów z koncentracją i nauką. Co powoduje, że zaburzenia neurologiczne tego typu pojawiają się u małych pacjentów i jak je badać?
Zaburzenia neurologiczne PANS i PANDAS
PANS to nagły pediatryczny zespół neuropsychiatryczny (ang. Pediatric Acute-onset Neuropsychiatric Syndrome). PANDAS to autoimmunologiczny pediatryczny zespół zaburzeń neuropsychiatrycznych po infekcji Streptococcus (ang. Pediatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders Associated with Streptococcal infections). Chociaż etiologia PANS różni się od PANDAS, manifestacja choroby jest prawie identyczna. Zespoły PANS i PANDAS mogą obejmować wiele objawów, takich jak:
- anoreksja (zaburzenia odżywiania)
- niepokój
- drażliwość
- nadpobudliwość
- zaburzenia snu
- wahania nastroju
- problemy z układem moczowym
Zarówno PANS, jak i PANDAS są związane z wyzwalaną przez infekcję odpowiedzią układu immunologicznego (odpornościowego) określaną jako „mimikra molekularna”. Dzieje się tak, gdy nasz system immunologiczny błędnie atakuje zdrowe tkanki organizmu z powodu strukturalnych podobieństw między określoną składową czynnika zakaźnego, a składowymi w naszych własnych tkankach. Uważa się, że w zespołach PANS i PANDAS przeciwciała (białka produkowane przez układ immunologiczny) zamiast walczyć z infekcją, atakują część mózgu, która odpowiada za zachowanie, ruch i emocje.
Zaburzenia neurologiczne – badania
Diagnoza PANS i PANDAS stawiana jest przede wszystkim na podstawie kryteriów klinicznych. Niestety, dzieci z zaburzeniami neurologicznymi PANS i PANDAS są często źle diagnozowane jako pacjenci z zaburzeniami psychiatrycznymi i są leczone jedynie lekami psychotropowymi w celu złagodzenia objawów. Pomocne w postawieniu prawidłowej diagnozy może być wykonanie badania poziomu krążących autoprzeciwciał skierowanych przeciwko specyficznym antygenom neuronalnym, w tym:
- receptorom dopaminowym D1 (DRD1) i D2L (DRD2L)
- lizogangliozydom GM1
- tubulinie
Dodatkowo można wykonać test badający aktywność enzymu CaM-kinazy II (kinazy białkowej zależnej od jonów wapnia i kalmoduliny, CaMKII). Wynikiem testu jest wynik ilościowy, który odzwierciedla podniesiony lub obniżony poziom aktywności CaMKII w porównaniu do podstawowej aktywności enzymu w ludzkiej neuronalnej linii komórkowej. CaMKII jest kluczowym enzymem, który bierze udział w regulacji wielu neuroprzekaźników, takich jak np. dopamina.
Opracowano na podstawie:
- https://www.moleculeralabs.com/cunningham-panel-pandas-pans-testing/
- Moretti G. et al., What every psychiatrist should know about PANDAS: a review, Clinical Practice and Epidemiology in Mental Health 4.1 (2008): 13.