Zespół sztywnego człowieka (zespół sztywności uogólnionej, ang. stiff man syndrome) to rzadka choroba neurologiczna, której przyczyny nie zostały jeszcze do końca poznane. Polega na postępującej uogólnionej sztywności ciała. Dotyczy zwłaszcza mięśni kręgosłupa i kończyn dolnych, ale mogą jej towarzyszyć bolesne skurcze prowadzące nawet do skrzywień kręgosłupa. Występuje równie często u obu płci, może rozwijać się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Choroba ta może mieć podłoże paranowotworowe lub nie mieć związku z nowotworzeniem.
Główne objawy zespołu sztywnego człowieka to ciężka postępująca sztywność mięśni, zwłaszcza kręgosłupa i kończyn dolnych, oraz nadwrażliwość na bodźce, takie jak hałas, dotyk i stres emocjonalny, które mogą doprowadzić do skurczy mięśni. Wraz z postępem choroby widoczna jest nieprawidłowa sylwetka – często zgarbiona i „zesztywniała”.
Najczęściej wykrywane przeciwciała w przebiegu zespołu sztywnego człowieka to przeciwciała:
W przypadku zespołu sztywnego człowieka o podłożu paraneoplastycznym najczęściej u chorych rozpoznaje się: