Krztusiec, czyli koklusz, to wybitnie zakaźna choroba. Krztusiec u dzieci jest szczególnie groźny dla niemowląt w pierwszym półroczu życia. Jak wygląda diagnostyka i leczenie krztuśca u niemowląt i dzieci? Dowiesz się jak najskuteczniej chronić dziecko przed zachorowaniem.
Krztusiec, to choroba zakaźna dróg oddechowych, do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Krztusiec jest chorobą wywoływaną przez bakterie Bordetella pertussis, czyli pałeczkę krztuśca. Bakterie, które namnażają się w błonie śluzowej dróg oddechowych, uszkadzają ją.
Krztusiec to wybitnie zakaźna choroba. Chorobą o porównywalnym indeksie zakaźności jest tylko odra. Zarówno jeden pacjent z odrą, jak i jeden pacjent z krztuścem jest w stanie zarazić osiemnastu następnych. Dla porównania: pacjent z grypą – czterech.
Krztusiec jest bardzo groźny dla noworodków i niemowląt, które mają jeszcze niedojrzały układ immunologiczny (odpornościowy). Ale sprawia też wiele kłopotów starszym dzieciom i dorosłym, u których często bywa niezdiagnozowany.
Krztusiec u dzieci: objawy
Okres wylęgania krztuśca wynosi od 1 do 3 tygodni. Objawy krztuśca zależą od kilku czynników, m.in. od ogólnej kondycji zdrowotnej chorego, jego wieku i od tego, ile czasu minęło od szczepienia lub zakażenia krztuścem. Pierwsze objawy krztuśca przypominają zwykłą infekcję. Początkowo krztusiec u dzieci objawia się: nieżytem nosa (katarem), suchym kaszlem występującym w ciągu dnia i nocy, stanem podgorączkowym, czasami zapaleniem spojówek.
Trudno w tym czasie określić, że przyczyną dolegliwości jest krztusiec. Stopniowo jednak wzrasta stężenie toksyn bakteryjnych w organizmie dziecka. I wtedy zaczyna się naprawdę poważny etap choroby – faza kaszlu napadowego.
Okres kaszlu napadowego jest związany z działaniem toksyn bakteryjnych i wydzielaniem lepkiego, gęstego śluzu. Krztusiec u dzieci starszych powoduje ciężkie napady kaszlu, z zanoszeniem, które występują głównie w nocy. W czasie napadu kaszlu pojawia się zaczerwienienie twarzy, wysuwanie języka (u niemowląt może dojść do podcięcia wędzidełka), duszność, bezdechy z zasinieniem twarzy lub bez niego, mimowolne oddanie moczu lub stolca. Napady kaszlu kończą się charakterystycznym pianiem, wymiotami. Po takim napadzie dziecko jest bardzo wyczerpane.
Krztusiec u dzieci: niemowlęta i noworodki
Koklusz u niemowląt i małych dzieci przebiega ciężej niż u dzieci starszych. Krztusiec u dzieci najmłodszych kaszel może nie występować. Zamiast kaszlu może się pojawić: kichanie, łzawienie, napady utrudnionego oddechu (duszności), bezdechy.
Krztusiec u dzieci: powikłania
Powikłania, nawet zgony występują częściej u niemowląt. Najczęściej obserwowane powikłania to zapalenie płuc, oskrzeli, uszu środkowych, drgawki, bezdechy, zapalenie mózgu, krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego. Niemowlęta i małe dzieci z ciężkimi napadami kaszlu krztuścowego z uwagi na zagrożenie bezdechami powinny być leczone w szpitalu.
Jak można zapobiegać krztuścowi?
Najlepszą metodą profilaktyki są szczepienia ochronne. Według obowiązkowego programu szczepień, każde dziecko powinno zostać zaszczepione 4 dawkami szczepionki DTwP w 2., 3.–4. , 5.–6. i 16.–18. miesiącu życia (całokomórkową szczepionką przeciw krztuścowi) oraz dawką przypominającą w 6. roku życia bezkomórkową szczepionką DTaP.
Zakażenia pałeczką krztuśca jest chorobą najgroźniejszą u dzieci najmłodszych, głównie w pierwszych 6 miesiącach życia. Ryzyko zgonu z powodu krztuśca jest w tej grupie wiekowej najwyższe. Badania epidemiologiczne wyraźnie wskazują, że najczęściej źródłem zakażenia dziecka jest najbliżej otoczenie, głównie matka.
Dowiedz się więcej o objawach, rozpoznawaniu i możliwych powikłaniach krztuśca, a także wadach i zaletach szczepień. Zobacz wywiad z Panem Profesorem nadzw. dr. hab. Leszkiem Szenbornem, Kierownikiem Kliniki Pediatrii i Chorób Infekcyjnych SPSK nr 1 we Wrocławiu.
Szczepienie na krztusiec w ciąży (po 28. tygodniu) jest obecnie szczepienie zalecanym w Programie Szczepień Ochronnych z 2018 r. Szczepionka podana w okresie ciąży chroni matkę i płód a dzięki transferowi swoistych przeciwciał przez łożysko również dziecko w okresie pierwszych miesięcy jego życia, kiedy ze względu na niedojrzały układ immunologiczny (odpornościowy) jest najbardziej wrażliwe na zachorowanie, a ze względu na wiek nie może być jeszcze szczepione. Szczepienie kobiety w ciąży dodatkowo ogranicza transmisję zakażenia z matki na noworodka, w okresie pierwszych miesięcy jego życia.