Wstęp
Diagnostyka neuroboreliozy opiera się m.in. na wyliczeniu współczynnika wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał anty-Borrelia (CSQrel.). Badanie to włączone jest oficjalnie w kryteria rozpoznania neuroboreliozy. Wyliczenie wskaźnika wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał wiąże się z pobraniem dwóch próbek – płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) i surowicy. Ważne, aby obie próbki pobrane były tego samego dnia (najlepiej w przeciągu 1 godziny). Następnie oznacza się:
- specyficzne przeciwciała anty-Borrelia w PMR (IgG lub IgM) metodą ELISA
- specyficzne przeciwciała anty-Borrelia w surowicy (IgG lub IgM) metodą ELISA
- całkowity poziom przeciwciał danej klasy (IgG lub IgM) w PMR
- całkowity poziom przeciwciał danej klasy (IgG lub IgM) w surowicy
- poziom albumin w PMR
- poziom albumin w surowicy.
Na podstawie uzyskanych wyników wylicza się współczynnik CSQrel., którego wartość powyżej 1,5 może wskazywać na wewnątrzoponową syntezę przeciwciał anty-Borrelia. Od niedawna narzędziem alternatywnym jest również metoda Blot.
Wykorzystanie testu Blot do oceny wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał anty-Borrelia
Testy Blot (nazywane często Western-blot) w diagnostyce boreliozy używane są powszechnie jako testy potwierdzenia. Ich zadaniem jest ustalenie swoistości antygenowej przeciwciał obecnych w surowicy pacjenta. Powinny być wykonane w przypadku uzyskania dodatniego wyniku metodą przesiewową ELISA.
Od pewnego czasu służą również do badania przeciwciał anty-Borrelia w płynie mózgowo-rdzeniowego w przypadku podejrzenia neuroboreliozy. W celu oceny wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał anty-Borrelia badanie należy wykonać równolegle w dwóch próbkach: w surowicy i w PMR. Zaleca się 4-krotne rozcieńczenie PMR (250 µl płynu mózgowo-rdzeniowego + 750 µl buforu do rozcieńczania). Rozcieńczenie surowicy powinno być obliczone indywidualnie dla każdego pacjenta na podstawie albumin i całkowitego poziomu immunoglobulin IgM lub IgG w PMR i surowicy. Obliczeń dokonuje się w programie komputerowym (rys. 1).
Rys. 1. Wyliczenie optymalnego rozcieńczenia surowicy
Do programu zostają wprowadzone wartości (mg/l):
- stężenie całkowitego IgG (lub IgM) w surowicy
- stężenie całkowitego IgG (lub IgM) w PMR
- stężenie albumin w surowicy
- stężenie albumin w PMR.
Program na podstawie wpisanych wartości automatycznie oblicza współczynniki: CSQcałk.IgG, CSQAlb., CSQLim., oraz odpowiednie rozcieńczenie surowicy. Dodatkowo podaje objętości surowicy i buforu uniwersalnego, jakich należy użyć do otrzymania wyliczonego rozcieńczenia surowicy.
Interpretacja wyniku
Interpretacji wyniku dokonuje się na podstawie porównania liczby i intensywności wybarwionych prążków antygenowych w surowicy i PMR (rys. 2):
- Jeżeli liczba prążków antygenowych w PMR jest większa niż liczba prążków antygenowych w surowicy − wykryto wewnątrzoponową syntezę przeciwciał anty-Borrelia.
- Jeżeli liczba prążków antygenowych w PMR jest równa liczbie prążków antygenowych w surowicy lub mniejsza − program automatycznie porówna intensywność prążków współistniejących.
- Jeżeli intensywność prążków antygenowych w PMR jest większa (min. 1,5 raza) niż intensywność prążków antygenowych w surowicy − wykryto wewnątrzoponową syntezę przeciwciał anty-Borrelia.
- Jeżeli zarówno liczba, jak i intensywność prążków antygenowych w PMR jest równa liczbie i intensywności prążków antygenowych w surowicy lub mniejsza − nie potwierdzono produkcji specyficznych przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym.
Rys. 2. Porównanie liczby i intensywności prążków antygenowych w PMR i surowicy
Podsumowanie
Diagnostyka laboratoryjna neuroboreliozy zakłada m.in. ocenę wewnątrzoponowej produkcji specyficznych przeciwciał anty-Borrelia. Do niedawna jedyną metodą było matematyczne wyliczenie tzw. współczynnika wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał anty-Borrelia (CSQrel.). Wartość CSQrel. powyżej 1,5 pozwala podejrzewać intratekalną syntezę. Obecnie metodą alternatywną jest test Blot. Analizując liczbę i intensywność wybarwionych prążków antygenowych w PMR i surowicy, można określić, czy przeciwciała anty-Borrelia są syntetyzowane wewnątrzoponowo.