Czym są nietolerancje pokarmowe?
Jeśli wyniki przeprowadzonych testów nie potwierdzają alergii, a objawy wciąż występują, warto wykonać badania w kierunku nietolerancji pokarmowych. Nietolerancja inaczej nazywana jest nadwrażliwością niealergiczną. W przeciwieństwie do alergii nie jest związana z określonymi mechanizmami immunologicznymi, np. produkcją przeciwciał klasy IgE. Objawy nietolerancji są zwykle opóźnione, mogą wystąpić nawet po kilku–kilkunastu godzinach od spożycia pokarmu i często są zależne od dawki przyjętego alergenu (mała ilość spożytego pokarmu może w ogóle nie wywołać objawów).
Nietolerancja laktozy
Laktoza to cukier mleczny, który jest podstawowym składnikiem mleka. Odpowiada m.in. za funkcjonowanie zmysłu smaku, za łaknienie, pracę hormonów, regenerację i pracę jelita. By mogła spełniać swoją pożyteczną rolę, musi zostać strawiona do formy przyswajalnej przez organizm. Odpowiada za to enzym jelitowy o nazwie laktaza.
Zmniejszona aktywność laktazy lub jej niedobór są przyczyną nietolerancji laktozy z powodu niezdolności do jej trawienia. Najczęściej występuje pierwotna nietolerancja laktozy, która jest zależna od uwarunkowań genetycznych i pochodzenia etnicznego. Charakteryzuje się zmniejszeniem aktywności laktazy wraz z wiekiem. Badania genetyczne pozwalają stwierdzić predyspozycję do zachorowania na ten typ nietolerancji. Diagnostyka i rozpoznanie nietolerancji laktozy są niezwykle ważne ze względu na możliwe powikłania choroby, m.in. obniżone przyswajanie wapnia grożące osteoporozą, ból stawów i kości, zaburzenia koncentracji i inne.
Rzadziej występują wtórna i wrodzona nietolerancja laktozy. Wtórna postać ma charakter przejściowy. Jej przyczyną jest zmniejszenie aktywności laktazy na skutek ubocznego działania leków bądź alkoholu, niedożywienia lub z powodu niektórych chorób, np. choroby Leśniowskiego-Crohna czy enteropatii cukrzycowej. Z kolei wrodzona postać nietolerancji laktozy jest bardzo rzadkim wrodzonym zaburzeniem metabolicznym, które charakteryzuje się całkowitym niedoborem laktazy. Pacjenci z tym schorzeniem muszą stosować ścisłą dietę bezlaktozową przez całe życie, ponieważ nie tolerują nawet niewielkich ilości laktozy w pożywieniu od narodzin.
Nietolerancja fruktozy
Nietolerancja fruktozy może mieć postać fruktozemii, czyli wrodzonej nietolerancji fruktozy, lub tzw. zespołu złego wchłaniania fruktozy. Fruktozemia jest chorobą uwarunkowaną genetycznie. Jej przyczyną jest niedobór lub całkowity brak enzymu odpowiedzialnego za metabolizm fruktozy w wątrobie (aldolazy B). Ponieważ fruktoza nie ulega pełnemu rozkładowi, w komórkach wątrobowych gromadzą się metabolity fruktozy i dochodzi do upośledzenia funkcji wątroby. Nierozpoznanie choroby we wczesnym etapie grozi częstymi epizodami hipoglikemii, niewydolnością wątroby i nerek, co w skrajnych przypadkach może doprowadzić do stanu zagrożenia życia.
Zespół złego wchłaniania fruktozy jest związany z niedoborem lub całkowitym brakiem białka odpowiedzialnego za transport fruktozy przez błonę komórkową, co uniemożliwia rozkład fruktozy i skutkuje fermentacją bakteryjną w jelicie grubym. Towarzyszy temu powstawanie kwasów i gazów, podrażnienie błony śluzowej jelit.