Podstawą diagnostyki alergii jest zebranie przez lekarza wywiadu o objawach i historii dolegliwości pacjenta. Testy alergiczne, np. testy skórne, testy alergiczne z krwi (badania serologiczne) czy testy prowokacyjne, to kolejny etap diagnostyki alergii.
Testy alergiczne skórne polegają na podaniu roztworu alergenu na nakłuty wcześniej naskórek pacjenta oraz ocenie reakcji organizmu po upływie 15–20 min. W przypadku wyniku dodatniego na naskórku pojawia się bąbel (≥3 mm), a jego średnica jest podawana jako wynik testu. Przy przeprowadzaniu testów skórnych pacjent musi fizycznie zetknąć się z alergenem, aby można było sprawdzić, czy jest na niego uczulony. Przy nasilonej alergii może wywołać to nawet reakcje ogólnoustrojowe (np. anafilaksję lub wstrząs anafilaktyczny).
Testy na alergie z krwi (testy serologiczne) polegają na ocenie obecności we krwi pacjenta specyficznych przeciwciał klasy IgE – to one są głównym winowajcą typowych objawów alergicznych. Do badania na alergie wykorzystuje się surowicę bądź osocze pacjenta, które następnie inkubuje się z paskami testowymi, na których umieszczone są ekstrakty alergenowe. W przypadku pozytywnej reakcji, świadczącej o obecności specyficznych przeciwciał IgE, prążek odpowiadający danemu alergenowi ulega wybarwieniu. Do oceny intensywności wybarwienia służy specjalny program.
W przypadku testów serologicznych pacjent całkowicie unika kontaktu z potencjalnie groźnym dla niego alergenem. Dlatego testy alergiczne z krwi są najbardziej odpowiednie w przypadku podejrzenia alergii u dzieci.
Kiedy najwcześniej można wykonać testy alergiczne? To jedno z pytań nierzadko zadawanych przez rodziców chcących sprawdzić, czy przyczyną objawów występujących u ich dziecka jest alergia. Testy z krwi bardzo często poleca się dla małych dzieci, u których, ze względu na słabą współpracę lub całkowity jej brak, testy skórne są trudne lub niemożliwe do wykonania. Teoretycznie diagnostykę alergii z krwi można wykonać już u noworodka, ponieważ specyficzne przeciwciała IgE produkowane są na etapie życia płodowego (około 11. tygodnia ciąży). Jednak w praktyce sytuacja wygląda nieco inaczej. Poziom specyficznych przeciwciał u bardzo małych dzieci może być zbyt niski do wykrycia standardowymi metodami. Przez to diagnostyka na wczesnym etapie życia staje się niewiarygodna i niemiarodajna. Przyjmuje się, że wiarygodne wyniki testów z krwi otrzymujemy, badając niemowlaki od 6. miesiąca życia. To bezpieczna granica wieku, od której możemy rozpocząć diagnostykę serologiczną u dzieci. To również okres, w którym następuje rozszerzanie diety niemowląt o inne niż mleko produkty spożywcze.
Do większości badań laboratoryjnych trzeba się specjalne przygotować. Najczęściej bezpośrednio przed badaniem nie można spożywać żadnych pokarmów, a w niektórych przypadkach należy powstrzymać się od jedzenia przynajmniej przez 8 godzin. Niekiedy – np. jeśli dokonujemy analizy poziomu glukozy, cholesterolu czy trójglicerydów – dzień przed badaniem nie powinniśmy spożywać artykułów o dużej zawartości cukrów oraz produktów bardzo tłustych, ponieważ mogą one mieć bezpośredni wpływ na wynik. Przestrzeganie wytycznych sprawia, że otrzymamy wynik wiarygodny, nieobarczony błędami.
Jak mają się powyższe restrykcje do testów alergologicznych z krwi? Na szczęście nie dotyczą one testów na alergię z krwi. Spożywanie pokarmów, nawet tuż przed planowanym badaniem, nie wpływa na poziom specyficznych przeciwciał IgE, które są wykrywane w testach alergologicznych. Testy alergiczne nie muszą być więc wykonywane na czczo.