Czym jest nadwrażliwość pokarmowa?
Nadwrażliwość pokarmowa to występowanie u określonej grupy osób potwierdzonych, powtarzalnych, niekorzystnych objawów wywołanych przez spożycie konkretnego pokarmu lub jego składnika w dawce tolerowanej przez inne, zdrowe osoby. Definicja ta jest bardzo ogólna i nie uwzględnia podłoża licznych odmian nadwrażliwości pokarmowej, które różnią się między sobą mechanizmami wywołującymi objawy chorobowe. Możemy mieć do czynienia z reakcjami typu immunologicznego (związane z odpowiedzią układu odpornościowego) lub nieimmunologicznego (np. reakcje metaboliczne czy farmakologiczne) określanymi jako nietolerancje pokarmowe.
Immunozależna nadwrażliwość pokarmowa może przybierać różne formy, zależnie od czynnika ją wywołującego. W tej grupie możemy mówić o nadwrażliwości IgE-zależnej, czyli alergii – układ odpornościowy organizmu w bardzo krótkim czasie od spożycia alergenu odpowiada produkcją przeciwciał klasy IgE i dochodzi do pojawienia się objawów choroby, np. ostrej pokrzywki. Jest także nadwrażliwość niealergiczna, tzw. IgE-niezależna, w której symptomy są odroczone w czasie. Przykładem może być celiakia.
Czym są nietolerancje pokarmowe?
Nietolerancje pokarmowe charakteryzuje niemożność trawienia lub wchłaniania pewnych składników pożywienia. Spowodowane jest to brakiem lub niską aktywnością enzymów wytwarzanych w jelicie cienkim. Niedobór tych enzymów może mieć podłoże genetyczne (pierwotne nietolerancje pokarmowe) lub wynikać z choroby układu pokarmowego (np. zapalne choroby jelit, celiakia, zatrucie pokarmowe), która prowadzi do czasowego uszkodzenia nabłonka jelitowego i tym samym upośledza produkcję enzymów.
Zarówno Europejska, jak i Amerykańska Akademia Alergologii i Immunologii Klinicznej w grupie nietolerancji pokarmowych wymienia dodatkowo nietolerancje farmakologiczne i idiopatyczne. Nietolerancja farmakologiczna jest wywoływana przez naturalne lub chemiczne aktywne substancje farmakologiczne dodawane do pokarmów, np. kofeinę obecną w kawie, herbacie, napojach energetycznych i wielu lekach. Dolegliwości uboczne wywoływane przez kofeinę mogą także zależeć od predyspozycji genetycznej do szybkiego lub wolnego jej metabolizowania, zależnej od genotypu CYP1A2. Nietolerancje idiopatyczne to z kolei szeroka grupa reakcji niepożądanych spowodowanych spożyciem pokarmów zawierających np. barwniki, konserwanty spożywcze, przeciwutleniacze.
Opracowano na podstawie:
- Guidelines for the Diagnosis and Management of Food Allergy in the United States: Report of the NIAID-Sponsored Expert Panel, The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 2010, 126 (6), Supplement S1–S58.
- The EAACI Food Allergy and Anaphylaxis Guidelines.
