Kiła (syphilis) należy do układowych chorób zakaźnych przenoszonych drogą płciową. Wywołuje ją bakteria – krętek blady (Treponema pallidum), która dostaje się do organizmu przez uszkodzoną skórę lub nieuszkodzone błony śluzowe. Namnaża się w miejscu zakażenia i rozprzestrzenia się wraz z krwią i limfą. Krętek blady posiada dużą zdolność do inwazji tkanek. Bardzo łatwo przenika przez łożysko. U zakażonych kobiet ciężarnych może dojść do zakażenia wewnątrzmacicznego płodu i następnie do rozwoju choroby groźnej dla dziecka, jest to tzw. kiła wrodzona.
1. Kiła wrodzona: skutki
Brak leczenia kiły u ciężarnej w 40% przypadków doprowadzi do śmierci płodu (częściej dochodzi do urodzeń martwych niż poronień), wcześniactwa, śmierci w okresie okołonoworodkowym lub rozwinięcia się objawów kiły wrodzonej. Kiła wrodzona jest schorzeniem wielonarządowym, prowadzi do poważnych wad wrodzonych. Objawy kiły wrodzonej to m.in.:
- zmiany skórne (osutki)
- zmiany w narządach wewnętrznych
- niedokrwistość
- zmiany zębowe (Hutchinsona)
- blizny Parrota (usta, odbyt)
- zmiany w układzie nerwowym
- zapalenie rogówki
- zmiany kostne
W przypadku kiły wczesnej ryzyko przeniesienia na płód wynosi 70–100%, w przypadku kiły utajonej wczesnej – około 40%, najmniejsze jest w kile utajonej późnej – 10%. Dlatego tak istotne jest badanie kobiet ciężarnych.
2. Częstość występowania kiły wrodzonej
Niestety każdego roku na świecie są nadal odnotowywane przypadki kiły wrodzonej. Według rocznego raportu epidemiologicznego sporządzonego przez ECDC w roku 2014 stwierdzono 69 przypadków kiły wrodzonej w 23 krajach EU/EEA (2,3 przypadku na 100 000 żywych urodzeń).
Sytuacja dotycząca kiły w Polsce kształtowała się następująco: w roku 2010 odnotowano 18 przypadków, w 2011 roku– 14, w 2012 roku – 32, w 2013 roku – 19, w 2014 roku– 17, w 2015 roku – 12, a w roku 2016 – 16 przypadków. Pomimo wielu rekomendacji (np. PTG, PTN AIDS, PTD) i zaleceń dotyczących kobiet ciężarnych, dalej raportowana jest kiła wrodzona.
3. Kiła: czy badania w ciąży są konieczne?
Należy pamiętać, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia kobiety w ciąży powinny mieć wykonane badanie przesiewowe w kierunku kiły w I trymestrze, a kobiety z grup podwyższonego ryzyka również w III trymestrze.
4. Czy badanie w kierunku kiły można wykonać przed ciążą?
Pary planujące ciążę powinny wspólnie wykonać test w kierunku kiły, HIV i innych chorób przenoszonych drogą płciową tj. chlamydioza czyli choroba wywołana bakteriami Chlamydia trachomatis. W przypadku tych zakażeń każdy wynik dodatni należy koniecznie skonsultować z lekarzem!
5. Kiła: badania laboratoryjne
W diagnostyce kiły zastosowanie znajdują odczyny:
- niekrętkowe (kardiolipinowe, nieswoiste): VDRL, RPR
- krętkowe (swoiste, potwierdzające): FTA ABS, TPHA, EIA, Immunoblot
Każdy dodatni wynik testu przesiewowego należy potwierdzić, stosując testy potwierdzające, zgodnie z rekomendacjami. Związane jest to z tym, że dodatni wynik testu przesiewowego nie musi oznaczać zakażenia kiłą.
W testach potwierdzających bada się obecność tzw. przeciwciał (czyli białek produkowanych przez układ odpornościowy) skierowanych przeciwko krętkowi blademu. Zgodnie z nazwą, testy te potwierdzają wczesne lub przebyte zakażenie, jednak nie nadają się do monitorowania leczenia. Dzieje się tak dlatego, że raz wyprodukowane przeciwciała utrzymują się wiele lat, a nawet do końca życia.