Czym jest anafilaksja?
Na początek trochę teorii. Anafilaksja (reakcja anafilaktyczna) to ciężka, zagrażająca życiu, uogólniona lub ogólnoustrojowa reakcja nadwrażliwości pod wpływem kontaktu z alergenem. Jeśli rozwija się bardzo szybko z jednoczesnym obniżeniem ciśnienia tętniczego, może zagrażać zdrowiu i życiu pacjenta – mówimy wówczas o tzw. wstrząsie anafilaktycznym.
Objawy anafilaksji
Do typowych objawów anafilaksji należą:
- pokrzywka lub obrzęk naczyniowy
- obrzęk górnych dróg oddechowych, kaszel, duszności, nieżyt nosa
- nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha
- reakcje ogólnoustrojowe, jak obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
Przyczyny anafilaksji
Najczęstsze przyczyny anafilaksji to:
- użądlenia owadów (59%): jad pszczoły, jad osy
- leki (18%)
- pokarmy (10%): orzeszki ziemne, pszenica, orzechy, owoce morza, mleko, jajka
Szacuje się, że w Polsce każdego roku kilka tysięcy osób przechodzi reakcję anafilaktyczną, z czego 2–3% przypadków kończy się śmiercią. Osoby, u których wystąpiła ciężka reakcja uogólniona lub ogólnoustrojowa, a nie są one w stanie precyzyjnie wskazać jej przyczyny (np. spożywany pokarm był mieszaniną bardzo wielu składników, spośród których trudno wyodrębnić ten, który spowodował anafilaksję), bardzo często w niedługim czasie po tym traumatycznym przeżyciu decydują się wykonać testy diagnostyczne.
Jakie testy alergiczne wybrać?
Osobom, u których wystąpiły w przeszłości ciężkie objawy alergii, w ogóle nie zaleca się wykonywania testów skórnych, ponieważ mogą one spowodować ponowne wystąpienie silnej reakcji.
Alternatywą dla takich osób jest wykonanie testów z krwi. Testy serologiczne są bezpiecznym badaniem, w którym osoba zagrożona anafilaksją w ogóle nie styka się z potencjalnie groźnym dla niej alergenem.
Kiedy wykonać testy alergiczne?
Jednak, aby badanie było wiarygodne, zaleca się oznaczanie swoistych IgE dopiero po ok. 4–6 tygodniach od czasu reakcji anafilaktycznej. W przeciwnym razie wynik może być zafałszowany (fałszywie negatywny). Dlaczego tak się dzieje? Dokładny mechanizm nie został poznany, ale postuluje się, że po anafilaksji, podczas której dochodzi do uwolnienia wielu mediatorów z komórek układu odpornościowego, komórki potrzebują kilku tygodni na „regenerację” i powrót do stanu pierwotnego. W tym czasie stają się niejako niewrażliwe na alergeny. Z tego samego powodu w pierwszych tygodniach po anafilaksji nie zaleca się wykonywania testów skórnych.
