Zespół antyfosfolipidowy (APS) to poważne schorzenie autoimmunologiczne, w którym układ odpornościowy atakuje własne białka, zwane fosfolipidami. Skutkuje to nadmiernym tworzeniem się zakrzepów w różnych częściach ciała oraz powikłaniami ciążowymi. W przebiegu ciąży choroba ta może prowadzić do bardzo poważnych powikłań. W związku z tym wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie są kluczowe dla stanu zdrowia zarówno matki, jak i dziecka. Co musisz wiedzieć o związku zespołu antyfosfolipidowego z ciążą?
Czym jest zespół antyfosfolipidowy?
Zespół antyfosfolipidowy, znany również jako APS, występuje, gdy organizm wytwarza przeciwciała antyfosfolipidowe. W rezultacie dochodzi do zwiększonego ryzyka powstawania zakrzepów w naczyniach krwionośnych. APS może występować samodzielnie, wtedy mówimy o pierwotnym APS, lub współwystępować z inną chorobą, na przykład toczniem rumieniowatym układowym (SLE), co nazywamy wtórnym APS. Przyczyny występowania APS nie zostały dotychczas wystarczająco poznane, jednak w świetle aktualnej wiedzy upatruje się ich w jednoczesnym oddziaływaniu na organizm czynników infekcyjnych, genetycznych oraz środowiskowych.
Ważne jest, aby zrozumieć, że APS może być przyczyną różnych problemów zdrowotnych, a ich nasilenie zależy od tego, gdzie dokładnie tworzą się zakrzepy. Nieleczony APS może prowadzić do poważnych, a nawet zagrażających życiu komplikacji, w tym udaru mózgu, zawału serca czy problemów z zajściem w ciążę i jej utrzymaniem.
Objawy zespołu antyfosfolipidowego (APS)
Objawy zespołu antyfosfolipidowego mogą być różnorodne, co często utrudnia szybkie postawienie rozpoznania. Do najczęstszych objawów APS należą:
- Zakrzepy żylne i tętnicze: Zakrzepica żył głębokich, zwłaszcza w kończynach dolnych, jest jednym z charakterystycznych objawów APS. Może powodować ból, obrzęk oraz zmianę koloru skóry.
- Zakrzepy tętnicze: Mogą prowadzić do udaru mózgu, zawału serca lub innych poważnych schorzeń. Zakrzepica tętnicza może również dawać objawy w postaci drgawek, problemów z koncentracją i pamięcią, otępienia, częstych migren lub zaburzeń widzenia.
- Zmiany skórne: zasinienie skórne o siateczkowatym wyglądzie.
- Powikłania położnicze: U kobiet APS często objawia się problemami występującymi w przebiegu ciąży. Nawracające poronienia, szczególnie w drugim lub trzecim trymestrze, mogą być pierwszym sygnałem tego schorzenia.
APS nie zawsze daje oczywiste objawy, dlatego warto być czujnym, szczególnie jeśli w rodzinie występują choroby autoimmunologiczne lub jeśli masz za sobą nieudane ciąże.
Powikłania położnicze w zespole antyfosfolipidowym (APS)
Zespół antyfosfolipidowy może powodować liczne powikłania położnicze, które mają wpływ zarówno na zdrowie matki, jak i dziecka. Jednym z głównych problemów są nawracające poronienia –w przypadku kobiet z APS poronienia zdarzają się częściej niż u zdrowych kobiet. Inne powikłania obejmują:
- obumarcie płodu
- opóźnienie wzrostu płodu
- przedwczesny poród
- niewydolność łożyska
- stan przedrzucawkowy i rzucawkę
Wszystkie wymienione powyżej stany są bardzo poważne i wymagają natychmiastowej interwencji i opieki medycznej.
Diagnostyka zespołu antyfosfolipidowego
Diagnostyka zespołu antyfosfolipidowego wymaga zarówno oceny występujących objawów, jak i wyników badań laboratoryjnych. Zgodnie z obowiązującymi kryteriami klasyfikacyjnymi konieczne jest potwierdzenie obecności co najmniej jednego objawu klinicznego – na przykład powikłań położniczych. Ponadto, w diagnostyce APS należy oznaczyć poziom specyficznych przeciwciał antyfosfolipidowych. Zalicza się do nich:
- przeciwciała antykardiolipinowe (aCL)
- przeciwciała przeciwko β2-glikoproteinie 1 (anty-β2GP1)
- antykoagulant toczniowy (LA)
Uzupełnieniem diagnostyki mogą być badania obrazowe zlecone przez lekarza, takie jak na przykład dopplerowskie USG kończyn dolnych i górnych, USG jamy brzusznej, badanie dna oka, tomografia komputerowa głowy czy echokardiografia.
Kiedy zgłosić się do specjalisty?
Kobiety z rozpoznanym APS lub zmagające się z nawracającymi poronieniami bez określonej przyczyny przed zajściem w ciążę powinny skonsultować się ze specjalistą, aby zminimalizować ryzyko powikłań. Zespół antyfosfolipidowy wymaga interdyscyplinarnej opieki. Pomocy mogą udzielić lekarze takich specjalizacji, jak:
- reumatolog – lekarz ten specjalizuje się w diagnostyce różnych chorób autoimmunologicznych i pomoże w diagnostyce oraz monitorowaniu APS.
- hematolog – pomoże ocenić ryzyko zakrzepowe i wprowadzić odpowiednie leczenie.
- ginekolog-położnik – kluczowy w planowaniu i prowadzeniu ciąży u kobiet z APS, ponieważ dzięki regularnym badaniom, monitorowaniu stanu matki i dziecka oraz odpowiedniemu leczeniu można zwiększyć szansę na zdrową ciążę i bezpieczny poród.
Pamiętaj, że wczesna diagnoza i odpowiednia opieka medyczna mogą znacząco zmniejszyć ryzyko powikłań związanych z APS. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości, skonsultuj się z lekarzem specjalistą, który przeprowadzi odpowiednie badania i pomoże zaplanować bezpieczny przebieg ciąży.
Opracowano na podstawie:
