Śpiączka cukrzycowa to poważne powikłanie, które może pojawić się u osób z cukrzycą. Stan ten zagraża życiu i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. W tym artykule omówimy, czym jest śpiączka cukrzycowa, jakie są jej przyczyny i objawy oraz jak reagować, gdy wystąpi.
Śpiączka cukrzycowa – co to jest
Śpiączka cukrzycowa to stan, w którym pacjent traci przytomność z powodu ekstremalnie wysokiego (hiperglikemia) lub niskiego poziomu cukru we krwi (hipoglikemia). Największe ryzyko wystąpienia śpiączki cukrzycowej dotyczy osób, które mają źle kontrolowaną i leczoną cukrzycę. W przypadku tego powikłania dochodzi do głębokiej utraty świadomości. Pacjent nie jest w stanie się wybudzić ani świadomie reagować na bodźce zewnętrzne, takie jak dźwięki, obrazy czy dotyk. Choć stan ten najczęściej dotyka osoby z cukrzycą typu 1, może również wystąpić u pacjentów z cukrzycą typu 2.
Przyczyny śpiączki cukrzycowej
Śpiączka cukrzycowa jest wynikiem nieprawidłowego poziomu glukozy we krwi. Główne przyczyny tego stanu to:
- Hiperglikemia (wysoki poziom glukozy we krwi). Normalne stężenie cukru we krwi powinno wynosić od 70 do 100 mg/dl. Hiperglikemia najczęściej wynika z zaburzeń w wydzielaniu insuliny przez trzustkę oraz z niewłaściwego leczenia cukrzycy, np. stosowania nieodpowiednich dawek insuliny. Niezdrowy styl życia i nieprawidłowa dieta także mogą przyczynić się do wahań poziomu glukozy we krwi.
- Hipoglikemia (niski poziom glukozy we krwi). Do hipoglikemii dochodzi najczęściej w wyniku podania zbyt dużej dawki insuliny lub innych leków przeciwcukrzycowych, pominięcia posiłku, opóźnienia jego spożycia lub nadmiernego wysiłku fizycznego. Hipoglikemia zakłóca funkcjonowanie komórek nerwowych, co może prowadzić do drgawek, zaburzeń świadomości, a nawet śpiączki cukrzycowej.
Powikłania cukrzycy – śpiączka
Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna, która występuje, gdy organizm nie jest w stanie prawidłowo regulować poziomu cukru we krwi. Wyróżnia się dwa główne typy cukrzycy:
- Cukrzyca typu 1 – jest to choroba autoimmunizacyjna, w której przebiegu dochodzi do wytwarzania autoprzeciwciał (ICA, anty-GAD, anty-IA2, anty-ZnT8, anty-IAA). Atakują one różne antygeny znajdujące się na komórkach beta w wyspach trzustkowych. Skutkiem tego jest stopniowe pogarszanie się funkcji wydzielniczych tych komórek, aż w końcu dochodzi do ich całkowitego zaniku. Zniszczenie komórek beta trzustki sprawia, że organizm przestaje produkować wystarczającą ilość insuliny, co prowadzi do podwyższenia poziomu glukozy we krwi.
- Cukrzyca typu 2 – ma ona dwie główne przyczyny. Jedną z nich jest zaburzenie wydzielania insuliny, które może być spowodowane różnymi czynnikami genetycznymi, drugą jest insulinooporność, czyli odporność organizmu na działanie insuliny. Insulinooporność może wynikać zarówno z predyspozycji genetycznych, jak i z otyłości, szczególnie brzusznej.
Cukrzyca, jeśli nie jest odpowiednio kontrolowana, może prowadzić do wielu poważnych powikłań. Przewlekła hiperglikemia może uszkadzać naczynia krwionośne, co zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca czy udar. Może również powodować uszkodzenia nerek (nefropatia cukrzycowa) i niewydolność tego narządu. Inne powikłania obejmują uszkodzenie nerwów (neuropatia cukrzycowa), co może prowadzić do utraty czucia w kończynach, oraz problemy ze wzrokiem, takie jak retinopatia cukrzycowa, która może skutkować ślepotą. Ponadto cukrzyca zwiększa ryzyko infekcji i powolnego gojenia się ran. W skrajnych przypadkach może dojść do śpiączki cukrzycowej – stanu poważnie zagrażającego życiu pacjenta.
Śpiączka przy cukrzycy – objawy
Objawy mogą się różnić w zależności od przyczyny śpiączki cukrzycowej, ale do najczęstszych należą:
- Zwiększone pragnienie i częste oddawanie moczu – zwykle wysoki poziom cukru we krwi prowadzi do wydalania dużych ilości płynów.
- Intensywne zmęczenie – pacjent może odczuwać ekstremalne wyczerpanie, nawet po długim odpoczynku.
- Problemy ze wzrokiem – rozmyty obraz i trudności z widzeniem na ostro to częste objawy.
- Nudności i wymioty – mogą wskazywać na obecność ciał ketonowych we krwi, czyli ketonemię.
- Ból brzucha – często towarzyszy nudnościom i wymiotom.
- Zaczerwieniona i sucha skóra.
- Kołatanie serca, wzmożona potliwość, drżenie mięśni – reakcja na zbyt niski poziom glukozy w organizmie.
- Zaburzenia świadomości – mogą obejmować dezorientację, problemy z koncentracją, a w skrajnych przypadkach prowadzić do utraty przytomności.
- Śpiączka, drgawki.
Czy można wybudzić się ze śpiączki cukrzycowej
Wybudzenie się ze śpiączki cukrzycowej jest możliwe, ale jej wystąpienie wymaga szybkiej i skutecznej interwencji medycznej. Czas reakcji i odpowiednie leczenie są kluczowe dla poprawy stanu pacjenta i zapobieżenia trwałym, zagrażającym zdrowiu i życiu powikłaniom!
Pierwsza pomoc przy śpiączce cukrzycowej
W przypadku podejrzenia śpiączki cukrzycowej należy natychmiast wezwać pomoc medyczną, ponieważ jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia. W międzyczasie można podjąć następujące kroki:
- Hipoglikemia – jeśli osoba jest przytomna, podać szybko działający cukier (np. sok owocowy, tabletki glukozy, łyżka dżemu lub miodu). Stosować się do zaleceń medyka z numeru alarmowego do czasu przybycia zespołu ratownictwa medycznego.
- Hiperglikemia – jeśli to możliwe, zbadać poziom cukru we krwi glukometrem i postępować zgodnie z zaleceniami lekarza. Jeśli pacjent jest przytomny, utrzymywać jego nawodnienie, ale unikać napojów zawierających cukier.
Podsumowanie
Śpiączka cukrzycowa jest poważnym powikłaniem cukrzycy, które może mieć tragiczne konsekwencje, jeśli nie zostanie szybko rozpoznane i odpowiednio leczone. Ten stan, charakteryzujący się głęboką utratą przytomności i brakiem reakcji na bodźce, może wystąpić zarówno u pacjentów z cukrzycą typu 1, jak i typu 2. Głównymi przyczynami śpiączki cukrzycowej są ekstremalne wahania poziomu glukozy we krwi – hiperglikemia i hipoglikemia. Niezwykle ważna jest jak najszybsza diagnostyka cukrzycy – rozróżnienie typu 1 i 2 oraz wdrożenie odpowiedniej terapii.
Kluczowym elementem w zapobieganiu śpiączce cukrzycowej jest regularne monitorowanie poziomu glukozy we krwi oraz stosowanie się do zaleceń lekarskich dotyczących diety, aktywności fizycznej i przyjmowania leków. Regularne kontrole lekarskie oraz świadomość objawów hiperglikemii i hipoglikemii mogą pomóc w szybkim reagowaniu na niebezpieczne wahania poziomu cukru we krwi.
Opracowano na podstawie:
- Janiszewski T., Śpiączka cukrzycowa – postrach dnia codziennego, https://www.euroimmun.pl/spiaczka-cukrzycowa-postrach-dnia-codziennego/.
- https://cukrzyca.pl/o-spiaczce-cukrzycowej-przyczyny-objawy-leczenie/.
- Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, „Diabetologia Praktyczna” 2019; 5 (1).
- Szadkowska A., Ostre stany w cukrzycy, „Family Medicine & Primary Care Review” 2012; 14 (2): 286–290.
- Zozulińska-Ziółkiewicz D., Wierusz-Wysocka B., Leczenie ostrych stanów hiperglikemicznych – aktualne spojrzenie na stary problem, „Diabetologia Kliniczna” 2013; 2 (3): 104–111.
- Słomiński, B., Janczewska, E., Postępowanie w stanach nagłych w cukrzycy, „Diabetologia Praktyczna” 2018; 4 (5): 317–325.
- Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, „Diabetologia Praktyczna” 2020.
- https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.168.18.1.
- https://www.diabetes.co.uk/diabetes-complications/diabetic-coma.html.
