Mykoplazmy urogenitalne – co warto wiedzieć

Mykoplazmy to bakterie, które mogą wywoływać infekcje w układzie moczowo-płciowym. Ze względu na swoje wyjątkowe właściwości bywają trudne do zdiagnozowania i leczenia. Ważne jest, aby pacjenci byli świadomi, jak działają te bakterie oraz jakie metody leczenia są dostępne, aby skutecznie zapobiegać powikłaniom.

Dlaczego leczenie mykoplazm bywa trudne

Jednym z powodów jest fakt, że te bakterie nie mają ściany komórkowej, co sprawia, że są naturalnie oporne na niektóre antybiotyki. Ponadto mykoplazmy stają się coraz bardziej oporne na leki, które dotychczas były skuteczne, co utrudnia leczenie i zmusza lekarzy do poszukiwania nowych terapii.

Chorobotwórcze mykoplazmy

Gatunki mykoplazm najczęściej powodujące zakażenia układu moczowo-płciowego u człowieka:

• Mycoplasma hominis,
• Mycoplasma genitalium.

To właśnie te gatunki uważa się za najbardziej szkodliwe dla człowieka. Ich najmocniejszą bronią jest zdolność przylegania do komórek ludzkiego nabłonka, dzięki czemu dochodzi do wymiany antygenowej między błonami i do biologicznej mimikry (upodabniania się), a w konsekwencji do pobudzenia naszego układu immunologicznego przeciwko własnym antygenom.

Najważniejsze informacje o zakażeniach intymnych wywoływanych mykoplazmami

• Infekcje tymi drobnoustrojami przenoszone są głównie drogą kontaktów seksualnych (STD – sexual transmitted disease), ale do zakażenia może dojść również podczas porodu.
• Objawy infekcji mają zróżnicowany charakter, w związku z czym trudno jest ustalić właściwe rozpoznanie na podstawie samego obrazu klinicznego.
• U kobiet mykoplazmy najczęściej są przyczyną:
  • niegonokokowego zapalenia cewki moczowej,
  • zmian zapalnych w obrębie kanału szyjki macicy,
  • zmian zapalnych w obrębie narządów miednicy mniejszej,
  • rozwoju bakteryjnej waginozy,
  • patologicznego przebiegu ciąży (zapalenia błon płodowych, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i porodu przedwczesnego).
  • Mykoplazmy występujące w drogach rodnych kobiet ciężarnych mogą być przyczyną małej masy urodzeniowej noworodków i prowadzić podczas porodu do zakażenia narządów płciowych, dróg oddechowych lub zapalenia opon mózgowych u rodzących się dzieci.
• U mężczyzn mykoplazmy urogenitalne najczęściej są przyczyną:
  • zapalenia cewki moczowej,
  • zapalenia stercza i najądrzy,
  • odmiedniczkowego zapalenia nerek,
  • kamicy nerkowej.
• Coraz częściej dopatruje się wpływu tych drobnoustrojów na zaburzenia płodności zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.
• Bakterie z gatunku M. genitalium jako jedyne spośród mykoplazm urogenitalnych zostały uznane za istotny czynnik etiologiczny zakażeń u ludzi z uwagi na to, że charakteryzują się podobnym zakresem chorobotwórczości jak Ch. trachomatis i N. gonorrhoeae.
• Infekcje M. genitalium są często bezobjawowe. Jeśli już pojawią się objawy, to u kobiet należy wymienić: upławy, ból brzucha i dyspareunię oraz bolesne oddawanie moczu, natomiast u mężczyzn występuje zapalenie cewki moczowej z wydzieliną i bolesne oddawanie moczu.

Diagnostyka mykoplazm metodami biologii molekularnej

Techniki biologii molekularnej to metody niezwykle czułe i specyficzne, które pozwalają na uzyskanie wyniku we wczesnej fazie choroby, gdy w badanej surowicy brak jest jeszcze swoistych przeciwciał. Dzięki tym metodom możliwe jest wykrycie fragmentów DNA charakterystycznych dla bakterii z rodzaju Mycoplasma bezpośrednio w próbce materiału klinicznego pobranej od pacjenta, co pozwala szybko wdrożyć odpowiednie leczenie.

W celu wykrycia materiału genetycznego patogenu coraz częściej stosuje się technikę reakcji łańcuchowej polimerazy (ang. polymerase chain reaction, PCR) i jej modyfikacje (real-time PCR, multipleks PCR, nested PCR).

• U kobiet standardowym materiałem pobieranym do badania na obecność mykoplazm urogenitalnych jest wymaz z pochwy i/lub z kanału szyjki macicy.
• U mężczyzn rutynowo pobieranymi materiałami są wymazy z cewki moczowej oraz nasienie.

Wprowadzenie do diagnostyki mikrobiologicznej metod biologii molekularnej z użyciem PCR stworzyło realną możliwość identyfikacji gatunkowej najczęściej występujących mykoplazm urogenitalnych (M. hominis, M. genitalium).

Techniki molekularne są polecane przez instytucje nadzorujące zakażenia i w coraz większym stopniu zastępują dotychczas stosowane metody laboratoryjne. Ponadto stwarzają możliwość wykrycia pojedynczych kopii DNA poszukiwanego mikroorganizmu w próbce i nie wymagają obecności żywych komórek. Umożliwiają również wykorzystanie do badań materiałów pobieranych od pacjentów w sposób nieinwazyjny, takich jak nasienie.

Aby wykonać test PCR, skorzystaj z wyszukiwarki laboratoriów dostępnej na naszej stronie. Po wpisaniu nazwy miejscowości otrzymasz informacje o laboratoriach wykonujących to badanie.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie zakażenia mykoplazmami

W przypadku infekcji, podobnie jak przy innych chorobach przenoszonych drogą płciową, konieczne jest leczenie obojga partnerów, co odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu ponownym zakażeniom.

Mykoplazmy jako drobnoustroje pozbawione ściany komórkowej są naturalnie oporne na antybiotyki, których mechanizm działania związany jest z tą strukturą, czyli β-laktamy (penicyliny i cefalosporyny) i glikopeptydy. Ponadto mykoplazmy wykazują naturalną oporność na ryfampicynę, polimyksynę, kwas nalidyksowy, trimetoprim oraz sulfonamidy.

Podstawowymi antybiotykami stosowanymi w leczeniu mykoplazm u ludzi są makrolidy, tetracykliny i fluorochinolony, chociaż ich aktywność wobec poszczególnych gatunków jest zróżnicowana. W przypadku M. hominis występuje naturalna oporność na makrolidy, natomiast wśród szczepów Ureaplasma spp. może pojawiać się oporność nabyta na makrolidy i oporność na fluorochinolony.

Wobec narastającej oporności mykoplazm urogenitalnych na leki standardowo stosowane w leczeniu zakażeń prowadzone są intensywne poszukiwania nowych opcji terapeutycznych. Obecnie stwierdzono, że duże szanse na skuteczne leczenie daje m.in. nowy ketolid o symbolu CEM-101.

Opracowano na podstawie:

1. Strus M., Tomusiak-Plebanek A., Zakażenia mykoplazmowe w ginekologii i położnictwie – problemy diagnostyczne i interpretacyjne, Ginekologia po Dyplomie 2016; 3: 52–58.
2. Galińska E.M., Zakażenia mykoplazmowe człowieka, Med Srod 2021; 24(1–4): 38–42, https://doi: 10.26444/ms/145756.
3. Rogalska M., Mykoplazma: przyczyny, objawy i leczenie mykoplazmozy, https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/164500,mykoplazmozy [dostęp: 19.09.2024].
4. Górecka J., Mykoplazmoza, https://www.wstronezdrowia.pl/artykuly/mykoplazmoza [dostęp: 19.09.2024].