Łuszczycowe geny: zrozumienie genetycznych podstaw łuszczycy
Łuszczyca to przewlekła choroba autoimmunizacyjna skóry o podłożu genetycznym, która objawia się szybkim wzrostem komórek naskórka, prowadzącym do powstawania na skórze charakterystycznych złuszczeń i czerwonych, swędzących przebarwień („plam”). Choroba ta dotyka 2–3% ludzi na całym świecie, co czyni ją stosunkowo powszechnym schorzeniem dermatologicznym. Jednym z kluczowych aspektów badania łuszczycy jest jej genetyczne podłoże, które odgrywa znaczącą rolę w rozwoju i przebiegu tej choroby.
Genetyczne podłoże łuszczycy
Badania naukowe wykazały, że łuszczyca ma silne podłoże genetyczne. Wyniki licznych analiz genetycznych potwierdzają, iż pewne mutacje i warianty genów znacząco zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę. W szczególności badania nad bliźniętami jednojajowymi ujawniły, że jeśli jedno z bliźniąt cierpi na łuszczycę, to ryzyko rozwinięcia się tego schorzenia u drugiego wynosi 70%. Te same badania nad bliźniętami dwujajowymi wskazują na zbieżność wynoszącą około 20%, co wyraźnie pokazuje wpływ genów na rozwój łuszczycy. Ryzyko zachorowania na łuszczycę jest znacznie wyższe u osób, które mają bliskich krewnych cierpiących na tę chorobę. Na przykład jeśli jeden z rodziców cierpi na łuszczycę, ryzyko jej rozwoju u dziecka jest podwyższone. Badania epidemiologiczne wskazują, że w takich przypadkach ryzyko to wzrasta do 10–25%, podczas gdy w populacji ogólnej wynosi zaledwie 2–3%. Co więcej, jeżeli oboje rodzice mają łuszczycę, ryzyko dla potomstwa rośnie jeszcze bardziej, sięgając nawet 50%.
Kluczowe geny związane z łuszczycą
Główną genetyczną determinantą łuszczycy jest PSORS1 (Psoriasis Susceptibility Region 1), który znajduje się na chromosomie 6p21.3. Na tym regionie chromosomu znajduje się również gen HLA-Cw6, który jest najsilniej powiązany z łuszczycą. HLA-Cw6 stanowi część głównego kompleksu zgodności tkankowej (MHC), który odgrywa kluczową rolę w prezentacji antygenów i regulacji odpowiedzi immunologicznej.
Osoby posiadające allel HLA-Cw6 wykazują zwiększone ryzyko zachorowania na łuszczycę, a jego obecność często wiąże się z wcześniejszym początkiem choroby oraz bardziej nasilonymi objawami. Badania wskazują, że HLA-Cw6 może wpływać na układ odpornościowy, prowadząc do nadmiernej aktywacji komórek T i niekontrolowanej produkcji cytokin prozapalnych, takich jak TNF-α i IL-17. Ta patologiczna regulacja immunologiczna skutkuje przyspieszonym cyklem komórkowym naskórka, co wywołuje charakterystyczne zmiany skórne, obserwowane u pacjentów z łuszczycą.
Mechanizmy genetyczne i immunologiczne
Łuszczyca jest skomplikowaną chorobą wielogenową. Oznacza to, że wiele genów może wpływać na ryzyko jej wystąpienia. Badania genomowe wykazały, że niektóre regiony chromosomowe są silnie związane z podatnością na łuszczycę, np. PSORS1 na chromosomie 6. Istnieje wiele innych genów, które mogą wpływać na ryzyko rozwoju choroby, w tym te związane z układem odpornościowym, takie jak IL12B, IL23R, i te kodujące cząsteczki adhezyjne komórek skóry. Współdziałanie tych genów z czynnikami środowiskowymi, takimi jak infekcje, stres, urazy skóry czy palenie tytoniu, może inicjować i zaostrzać przebieg choroby. Na przykład pacjenci często doświadczają zaostrzenia objawów po infekcjach górnych dróg oddechowych lub w wyniku przewlekłego stresu, co wskazuje na złożoną interakcję pomiędzy genami a środowiskiem.
Okazuje się, że w łuszczycy kluczową rolę odgrywają komórki T. „Pomyłka” układu immunologicznego prowadzi do aktywacji i migracji limfocytów T do skóry, gdzie wywołują intensywną reakcję zapalną. Proces ten jest napędzany przez produkcję licznych cytokin, które mają za zadanie koordynować odpowiedź immunologiczną. Powoduje to aktywację kaskady reakcji zapalnych, prowadząc do nadmiernej produkcji cytokin prozapalnych, takich jak TNF-α, IL-17 i IL-22. Te cytokiny są kluczowe w patogenezie łuszczycy, ponieważ stymulują keratynocyty do szybkiego dzielenia się i dojrzewania. Nadmierne rozmnażanie się keratynocytów prowadzi do powstawania zgrubiałych, łuszczących się płatów skóry, charakterystycznych dla tej choroby.
Badania genetyczne – łuszczyca
Firma EUROIMMUN posiada w swojej ofercie test EUROArray HLA-Cw6, który służy do oznaczania alleli HLA-C06 w ludzkim genomowym DNA. Jest to nowoczesne narzędzie diagnostyczne, pozwalające na dokładną identyfikację obecności specyficznych alleli związanych z łuszczycą. Obecność alleli HLA-C06 może być powiązana z łuszczycą z manifestacją skórną, w tym z różnymi formami tej choroby, takimi jak łuszczyca zwykła typu I, łuszczyca kropelkowata oraz łuszczyca zwykła typu II. Co więcej, allele te mogą także wskazywać na ryzyko wystąpienia łuszczycy z manifestacją stawową, zwłaszcza łuszczycowego zapalenia stawów (ŁZS).
EUROArray HLA-Cw6 jest testem opartym na zaawansowanej technologii mikromacierzy, co zapewnia wysoką czułość i specyficzność badania. Dzięki zastosowaniu tej technologii możliwe jest jednoczesne badanie wielu genów w jednej próbce. Znacząco zwiększa to efektywność diagnostyki. Materiał do badania może tu stanowić zarówno próbka krwi, jak i wymaz z policzka, co zapewnia pacjentom dużą wygodę i elastyczność. Wymaz z policzka może być pobrany samodzielnie przez pacjenta w warunkach domowych. Eliminuje to konieczność wizyty w placówce medycznej i upraszcza proces diagnostyczny.
Podsumowanie
W niektórych chorobach ważną rolę odgrywają badania genetyczne. Łuszczyca to jeden z przykładów takich schorzeń. Badania HLA-Cw6 pomagają identyfikować osoby o zwiększonym ryzyku rozwoju tej choroby, co umożliwia wczesne wykrycie łuszczycy. Ponadto zrozumienie mechanizmów molekularnych związanych z HLA-Cw6 otwiera drzwi do opracowywania nowych, bardziej precyzyjnych metod leczenia łuszczycy, które mogą skuteczniej modulować odpowiedź immunologiczną i zmniejszać nasilenie objawów choroby. Badania nad HLA-Cw6 są również kluczowe dla rozwoju medycyny personalizowanej, ponieważ dostosowanie terapii do indywidualnych profili genetycznych pacjentów znacząco poprawia wyniki leczenia. Wiedza na temat HLA-Cw6 ma potencjał, aby zrewolucjonizować podejście do diagnostyki i leczenia łuszczycy, przynosząc korzyści zarówno pacjentom, jak i całemu systemowi opieki zdrowotnej.
Opracowano na podstawie:
- https://www.euroimmun.pl/luszczyca-i-lzs-znaczenie-badan-genetycznych/.
- https://www.euroimmundna.pl/luszczyca-czego-mozesz-jeszcze-nie-wiedziec/.
- Baker B.S., Swain A.F., Fry L., Valdimarsson H., T cell subpopulations in the blood and skin of patients with psoriasis, “British Journal of Dermatology” 1984; 110 (1): 37–44.
- Gudjonsson J.E., Elder J.T., Psoriasis: epidemiology, “Clinics in Dermatology” 2007; 25 (6): 535–546.
