Czego szukasz?

Zakażenia dróg oddechowych
Wróć
Wróć
test text

Znajdź laboratorium

Jak sprawdzić, czy szczepienie na COVID-19 działa?

Utworzone przez Barbara Pawłowska
Jak sprawdzić, czy szczepienie na COVID-19 działa? Czytanie zajmuje ok. 4 min
Czytanie zajmuje ok. 4 min
Spis treści:

Cały świat czeka z niecierpliwością na szczepionkę na COVID-19. Firmy farmaceutyczne biorą udział w globalnym wyścigu o palmę pierwszeństwa. Wygra jednak ten, kto nie tylko pierwszy ogłosi ukończenie badań nad nową szczepionką, ale i wykaże jej wysoką skuteczność. W badaniach nad skutecznością szczepień kluczową rolę odgrywają testy na przeciwciała przeciwko nowemu koronawirusowi. Poniżej wyjaśnimy, w jaki sposób mierzy się skuteczność odpowiedzi poszczepiennej.

Różne koncerny i zespoły badawcze pracują w tej chwili nad prawie 180 szczepionkami na COVID-19. Niedawno świat zelektryzowała wiadomość amerykańskiego giganta rynku farmaceutycznego dotycząca postępu prac nad ich preparatem. Znany koncern poinformował, że pierwsze badania kliniczne przeprowadzone na ludziach przyniosły bardzo dobre rezultaty [1]. W jaki sposób mierzono skuteczność działania szczepionki? Po podaniu szczepionki u osób biorących udział w badaniach sprawdzano, czy na skutek szczepienia wytworzyły one przeciwciała. Okazało się, że ich poziom był około 2–3 razy wyższy niż u osób, które przeszły chorobę COVID-19.

Badania przeciwciał w COVID-19

Testy serologiczne stosowane w diagnostyce COVID-19 wykrywają w badanej próbce przeciwciała skierowane przeciwko SARS-CoV-2. Testy te nie służą zatem do bezpośredniego wykrywania wirusa, ale do potwierdzenia kontaktu z nim. Testy na przeciwciała odgrywają kluczową rolę w późniejszej fazie COVID-19. Są wykorzystywane m.in. w badaniach epidemiologicznych, pomagając w identyfikacji osób bezobjawowych, które mogą nieświadomie roznosić zakażenie (tzw. „cisi” nosiciele). Badania przeciwciał są również przydatne w diagnostyce pacjentów po niedawnym przebyciu infekcji grypopodobnej, którzy nie mieli przeprowadzonych badań genetycznych w kierunku SARS-CoV-2.

Ponadto badania przeciwciał są wykorzystywane do wykrywania osób z wysokim poziomem przeciwciał IgG, które przeszły zakażenie SARS-CoV-2, w celu pobrania od nich osocza do leczenia najcięższych przypadków COVID-19. Obecność przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w klasie IgG może świadczyć również o potencjalnej odporności na ponowne zakażenie. Ponadto badania przeciwciał będą mogły być także wykorzystywane do mierzenia odpowiedzi poszczepiennej.

Badanie odpowiedzi poszczepiennej

Monitorowanie odpowiedzi poszczepiennej jest jednym z kluczowych etapów oceny skuteczności szczepień. W tym celu wykorzystuje się badanie poziomu przeciwciał wyprodukowanych po podaniu szczepionki. Odpowiedź poszczepienna może się różnić u poszczególnych osób i zależeć od wieku, występujących chorób czy przyjmowanych leków. Istotne jest również to, aby sprawdzić nie tylko poziom przeciwciał, ale także czy wykryte po podaniu szczepionki przeciwciała mają właściwości neutralizujące – czyli czy faktycznie chronią przed koronawirusem SARS-CoV-2. W przypadku SARS-CoV-2 przeciwciała neutralizujące (ochronne) skierowane są najczęściej przeciwko białku tworzącemu tzw. koronę wirusa, czyli białku S, a dokładniej jednej z jego części – fragmentowi S1 [2].

Monitorowanie odpowiedzi odpornościowej

Obecnie na rynku diagnostycznym dostępnych jest wiele testów do badania przeciwciał w COVID-19. W przypadku pracy nad nowymi szczepionkami istotny jest dokładny pomiar stężenia przeciwciał u zaszczepionych osób. Zespoły badawcze wybierają testy najbardziej precyzyjne, takie jak nowy test EUROIMMUN Anty-SARS-CoV-2 QuantiVac ELISA (IgG). Wynik takiego testu wskazuje, ile przeciwciał ochronnych zostało wyprodukowanych po podaniu preparatu. Umożliwia to również monitorowanie stężenia przeciwciał w różnych okresach od szczepienia. W przypadku testu QuantiVac próbkę do badania może stanowić sucha kropla krwi (DBS, ang. dried blood spot), czyli krew włośniczkowa pobrana z opuszki palca. Takie pobranie jest możliwe w domu, samodzielnie przez pacjenta. System DBS eliminuje konieczność osobistej wizyty w laboratorium, co ma kluczowe znaczenie w obecnej sytuacji epidemiologicznej.

Opracowano na podstawie:

  1. https://www.pfizer.com/news/press-release/press-release-detail/biontech_and_pfizer_announce_regulatory_approval_from_german_authority_paul_ehrlich_institut_to_commence_first_clinical_trial_of_covid_19_vaccine_candidates
  2. Convalescent plasma therapy for the treatment of patients with COVID-19: Assessment of methods available for antibody detection and their correlation with neutralising antibody levels, medRxiv (Preprint), 26 May 2020, https://doi.org/10.1101/2020.05.20.20091694