Do rozwoju grzybicy odzwierzęcej najczęściej dochodzi po kontakcie z domowym pupilem (psem, kotem lub świnką morską). Za dokuczliwe dolegliwości z reguły odpowiadają dermatofity z gatunku Microsporum canis. Grzybica zazwyczaj objawia się na skórze w postaci okrągłych lub owalnych zmian zapalnych, dobrze odgraniczonych od zdrowego naskórka. Jeśli podejrzewasz u siebie grzybicę odzwierzęcą, koniecznie udaj się do lekarza. W tym artykule opisujemy najważniejsze fakty dotyczące grzybicy odzwierzęcej, które pomogą w zrozumieniu przyczyn i skutków zakażenia dermatofitami.
Przyczyny grzybicy odzwierzęcej
Najczęściej grzybicę odzwierzęcą wywołują dermatofity, czyli grzyby odpowiedzialne za grzybicę skóry. Należą do nich m.in.: Microsporum canis, Trichophyton equinum, Trichophyton mentagrophytes, Trichophyton simii, Trichophyton quinckeanum, Trichophyton erinacei, Trichophyton bullosum, Trichophyton benhamiae, Trichophyton verrucosum, Trichophyton eriotrephon, Nannizzia persicolor.
Na grzybicę odzwierzęcą szczególnie narażone są osoby o przejściowo lub stale obniżonej odporności. Jest to problem, który najczęściej dotyczy dzieci, osób starszych czy kobiet ciężarnych.
Popularne dermatofity u zwierząt domowych
Microsporum canis
- To najczęściej izolowany dermatofit u psów i kotów.
- U człowieka powoduje grzybicę głównie na drodze kontaktu z zakażonym kotem (według niektórych danych 70% przypadków grzybicy odzwierzęcej u dzieci pochodzi od kotów).
- Grzybica u kotów stanowi wyzwanie diagnostyczne, ponieważ nie zawsze daje objawy u zwierząt (około 20% kotów to bezobjawowi nosiciele M. canis).
Trichophyton mentagrophytes
- To dermatofit, który często atakuje ludzi.
- Jest prawdopodobnie najpowszechniejszym dermatofitem. Zakażenia tym grzybem odnotowano u dużej liczby zwierząt dzikich i domowych, w tym u pawianów, bawołów, kotów, bydła, szynszyli, kurczaków, szympansów, psów, lisów, świnek morskich, kóz, koni, jeży, kangurów, kiwi, myszy, małp, torbaczy, nutrii, oposów, jeżozwierzy, papug, królików, szczurów, świni, owiec, wiewiórek i wielu innych.
Trichophyton quinckeanum
- Na podstawie badań prowadzonych w Niemczech stwierdzono, że T. quinckeanum wydaje się obecnie bardziej rozpowszechniony, niż zakładano.
- Szczepy T. quinckeanum izolowano u dzieci i dorosłych z grzybicą skóry gładkiej i z grzybicą owłosionej skóry głowy.
- Źródłami zakażenia tym grzybem są małe gryzonie (myszy), konie i w dużej mierze koty.
Trichophyton benhamiae
- To dermatofit, który powoduje u ludzi i zwierząt grzybicę przebiegającą ze stanem zapalnym o dużym nasileniu.
- Głównym nosicielem tego grzyba są świnki morskie.
- W Niemczech T. benhamiae jest najpowszechniejszym patogenem wywołującym odzwierzęce dermatomykozy, szczególnie u dzieci.
Objawy grzybicy odzwierzęcej
- Na skórze pojawiają się zwykle okrągłe lub owalne zmiany zapalne, dobrze odgraniczone od zdrowej skóry.
- W obrębie ogniska grzybiczego może dochodzić do łuszczenia się skóry czy miejscowej utraty włosów (jeśli zajęty obszar pokrywa skórę owłosioną).
- Zmianom skórnym może towarzyszyć świąd lub pieczenie.
- Grzybica odzwierzęca u ludzi może niekiedy być mylona z innymi schorzeniami skórnymi, np. z łuszczycą, łojotokowym zapaleniem skóry czy rumieniem o różnej etiologii, a u dzieci ze skórnymi postaciami alergii.
- W przypadku grzybicy odzwierzęcej stan zapalny zmian skórnych jest znacznie większy niż w przypadku innych zakażeń i może dochodzić do powstawania ropnych guzów, które pękają samoistnie lub wymagają interwencji chirurgicznej.
Grzybica zwierzęca – środki profilaktyczne
W przypadku rozpoznania choroby u zwierzęcia domowego konieczne jest jego właściwe leczenie. W tym celu potrzebne będą regularne kontrole u weterynarza. Niezbędne jest też wdrożenie odpowiednich środków profilaktycznych, minimalizujących ryzyko przeniesienia (transmisji) zakażenia na opiekunów pupila. W tym celu należy:
- wykonywać codzienne odkurzanie i dezynfekowanie otoczenia zwierzęcia,
- bezwzględne korzystać z rękawiczek ochronnych w czasie pielęgnacji zwierzęcia, aplikacji leków miejscowych oraz sprzątania zanieczyszczeń (kuwety, klatki),
- unikać bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem, w tym przytulania, całowania czy spania z nim w jednym łóżku,
- po wyleczeniu choroby u zwierzęcia najlepiej wymienić akcesoria i posłanie (lub klatkę) na nowe – zarodniki grzybów mogą przetrwać w otoczeniu nawet do 18 miesięcy, co grozi domownikom.
Diagnostyka grzybicy odzwierzęcej
Rozpoznanie grzybiczej infekcji odzwierzęcej ustala się na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego oraz badań pomocniczych, np. badania zeskrobin z powierzchni zmienionej chorobowo skóry czy paznokcia (przy użyciu mikroskopu, hodowli patogenu lub technik molekularnych) lub badania za pomocą specjalnej lampy (lampa Wooda).
W celu uzyskania wiarygodnych wyników badań w kierunku grzybicy odzwierzęcej warto wykonać diagnostykę dermatofitów z wykorzystaniem bardzo dokładnych i czułych metod bezpośrednich, do których należą techniki biologii molekularnej, np. PCR. Obecnie dostępny jest nowoczesny test w kierunku dermatomykoz, który wykrywa aż 50 różnych gatunków grzybów, w tym Microsporum canis, Trichophyton mentagrophytes, Trichophyton quinckeanum, Trichophyton benhamiae. Skorzystaj z wyszukiwarki laboratoriów na górze strony i sprawdź, gdzie możesz wykonać badanie w kierunku najczęstszych dermatomykoz.
Opracowano na podstawie:
- Ziółkowska S., Grzybica odzwierzęca – objawy, przyczyny, leczenie, https://wylecz.to/choroby-zakazne/grzybica-odzwierzeca-objawy-przyczyny-leczenie/ [dostęp: 13.11.2024].
- Carter G.R., [1990]: 29 – Dermatophytes and Dermatophytoses, [w:] Carter G.R., Cole J.R., (red.), Diagnostic Procedure in Veterinary Bacteriology and Mycology (Fifth Edition), Academic Press: 381–404, ISBN 9780121617752, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-161775-2.50033-5.
- Uhrlaß S., Schroedl W., Mehlhorn C., Krüger C., Hubka V., Maier T., Gräser Y., Paasch U., Nenoff P., Molecular epidemiology of Trichophyton quinckeanum – a zoophilic dermatophyte on the rise, JDDG 2018; 16: 21–32, https://doi.org/10.1111/ddg.13408.
- Tan J., Liu X., Gao Z. et al., A case of Tinea Faciei caused by Trichophyton benhamiae: first report in China, BMC Infect Dis 2020; 20: 171, https://doi.org/10.1186/s12879-020-4897-z.
